Πτητική Εκπαίδευση σε προσομοιωτές
Η Μοίρα Επιχειρησιακής Συνθετικής Εκπαίδευσης της Πολεμικής Αεροπορίας ιδρύθηκε το 2022 και υπάγεται στο Κέντρο Αεροπορικής Τακτικής (ΚΕΑΤ) στην 117 Πτέρυγα Μάχης της Ανδραβίδας. Αποτελεί το πρώτο βήμα για την αναβάθμιση της εκπαίδευσης όχι μόνο για τους ιπτάμενους της Πολεμικής Αεροπορίας, αλλά συνολικά και για τους τρεις Κλάδους των Ενόπλων Δυνάμεων.
Το φιλόδοξο εγχείρημα έχει ως στόχο τη δημιουργία ενός Διακλαδικού Κέντρου Εξομοίωσης, το οποίο θα περιλαμβάνει πέρα από εξομοιωτές μαχητικών F-16, αντίστοιχους εξομοιωτές για τα γαλλικά Rafale, αλλά και για τα αναβαθμισμένα Viper. Παράλληλα, προγραμματίζεται και η συμμετοχή εξομοιωτών για τα επιθετικά ελικόπτερα Apache, αλλά και για τα αναγνωριστικά / ελαφρά επιθετικά Kiowa Warrior της Αεροπορίας Στρατού.
Τέλος, θέμα χρόνου είναι και για το Πολεμικό Ναυτικό να εισέλθει στο δικτυοκεντρικό Διακλαδικό Κέντρο Εξομοίωσης, με τα νέας τεχνολογίας πλοία τα οποία αποκτά, αλλά και με τα σύγχρονα ιπτάμενα μέσα που βάζει στο οπλοστάσιο του. Οι ψηφιακές γαλλικές φρεγάτες FDI-HN, αλλά και οι καινούργιες κορβέτες του Στόλου θα αποτελέσουν τα πρώτα βήματα, ενώ η προσπάθεια αναμένεται να επεκταθεί τόσο στις παλαιότερες Μονάδες Επιφάνειας, όσο και στα Σκάφη Ανορθόδοξου Πολέμου MARK V της Διοίκησης Υποβρυχίων Καταστροφών. Τα νέα ανθυποβρυχιακά ελικόπτερα MH-60R, αλλά και τα αναβαθμισμένα αεροσκάφη ναυτικής συνεργασίας P-3 Orion θα μπορούσαν επίσης να συμπεριληφθούν στην εξομοίωση επιχειρήσεων.
Αεροπορική εκπαίδευση
Ήδη στη Μοίρα Επιχειρησιακής Συνθετικής Εκπαίδευσης πραγματοποιούνται σενάρια με συμμετοχή JTAC (Joint Terminal Attack Controller) Στελεχών Special Forces, αλλά και Στελεχών που χειρίζονται οπλικά συστήματα Αεράμυνας και φυσικά των ραντάρ που ελέγχουν κάθε σημείο του FIR Αθηνών. Τα Στελέχη της Μοίρας Επιχειρησιακής Συνθετικής Εξομοίωσης εργάζονται ήδη προκειμένου να βελτιώσουν όλες τις παραμέτρους του προγράμματος και στο επόμενο διάστημα αναμένεται να τοποθετηθεί στα κόκπιτ των ιπτάμενων πλατφόρμα κίνησης για VR Immersion.
«Απώτερος στόχος μας είναι η εγκαθίδρυση του ΚΕΑΤ ως ένα Σύγχρονο Διεθνές Αεροπορικό Εκπαιδευτικό Κέντρο με διακλαδικές προεκτάσεις, όπου θα παρέχεται υψηλής ποιότητας αεροπορική εκπαίδευση σε Έλληνες και συμμάχους Ιπταμένους και συναφείς με την αποστολή ειδικότητες, ακολουθώντας το πάγιο όραμά μας «ΑΙΕΝ ΥΨΙΚΡΑΤΕΙΝ». Οι σύγχρονες, προηγμένες Αεροπορικές Δυνάμεις σε παγκόσμιο επίπεδο, βρίσκονται σε φάση μετάβασης στην 5 η γενιά Μαχητικών Αεροσκαφών, στην εποχή της κωδικοποίησης της πληροφορίας, της ψηφιακής δ ιασύνδεσης και της ηλεκτρονικής μεταφοράς και διανομής της» τόνισε στην ομιλία του ο Αντιπτέραρχος Θεμιστοκλής Μπουρολιάς.
«Οι προσομοιώσεις επιτρέπουν την υλοποίηση σεναρίων εκπαίδευσης που είναι πολλές φορές εξαιρετικά δύσκολο να αναπαραχθούν στην πραγματική ζωή, ενώ έχουν τεράστια επίδραση στην απαραίτητη τακτική εκπαίδευση των Ιπταμένων, αλλά και των υπολοίπων συντελεστών των αποστολών. Με αυτόν τον τρόπο, περισσότερες ικανότητες μπορούν να αποκτηθούν σε μικρότερο χρονικό διάστημα, με ασήμαντο κόστος και χωρίς ρίσκο», πρόσθεσε ο Αρχηγός της Πολεμικής Αεροπορίας.
Εξομοιωτές F-16
Με κόστος που ανέρχεται μόλις στο 2% ενός εργοστασιακού εξομοιωτή, το προσωπικό του ΚΕΑΤ κατασκεύασε 10 εξομοιωτές μαχητικών αεροσκαφών F-16 και έναν για ελεγκτές τερματικής καθοδήγησης πυρών (JTAC), που δεσπόζουν πλέον στο Κέντρο Αεροπορικής Τακτικής στην Ανδραβίδα. Η μοίρα Tactical Synthetic Simulator προμηθεύτηκε και μία κινητή πλατφόρμα, η οποία δίνει στον εκπαιδευόμενο μία πιο ρεαλιστική αίσθηση της κανονικής πτήσης, καθώς το κάθισμά του κινείται αναλόγως τις κλήσεις που δίνει ο ίδιος στο αεροσκάφος. Ο βαθμός του ρεαλισμού αυξάνεται ακόμη περισσότερο με τη δυνατότητα που δίνεται στους ιπτάμενους να πετούν σε μεγάλους αριθμητικά σχηματισμούς, ένα σενάριο που σε διαφορετική περίπτωση θα ήταν δυνατό μόνο με την ταυτόχρονη απογείωση πολλών αεροσκαφών από τις αεροπορικές βάσεις.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το επόμενο βήμα για τη ΜΕΣΕ είναι η αύξηση του αριθμού των εξομοιωτών και η διασύνδεσή τους με πραγματικά αεροσκάφη μέσω του συστήματος Link 16 για παράλληλη εκπαίδευση στον αέρα και το έδαφος.
Το σύστημα έλαβε διεθνή αναγνώριση και πρωταγωνίστησε σε μια από τις πιο απαιτητικές ασκήσεις σε διασυμμαχικό επίπεδο, στην άσκηση «SPARTAN WARRIOR» που ολοκληρώθηκε στα τέλη Σεπτεμβρίου 2023 και συμμετείχαν σε αυτή 19 χώρες. Σύμφωνα με πληροφορίες, το σενάριο προέβλεπε μια μεγάλης κλίμακας επιχείρηση στον εναέριο χώρο της Λιθουανίας με τη συμμετοχή περισσότερων από 60 μαχητικών αεροσκαφών καθώς και ιπτάμενων αλλά και επίγειων ραντάρ. Λόγω του μεγέθους της, η διεξαγωγή της «SPARTAN WARRIOR» υπό πραγματικές συνθήκες θα απαιτούσε τεράστια κινητοποίηση στρατιωτικών μέσων και προσωπικού, ενώ θα μπορούσε να προκαλέσει αντιδράσεις σε πολιτικό επίπεδο εξαιτίας της επιλογής του συγκεκριμένου γεωγραφικού χώρου. Εκμηδενίζοντας τον κίνδυνο απωλειών, φθοράς και αντιδράσεων η άσκηση έγινε σε ψηφιακό περιβάλλον, με τους συμμετέχοντες να εξάγουν χρήσιμα συμπεράσματα.
Κατά τη διάρκεια της άσκησης, τα ελληνικά μαχητικά συμμετείχαν σε εικονικό Σχηματισμό Συνδυασμένων Αποστολών (COMAO) αναλαμβάνοντας ρόλο επιτιθέμενου και αμυνόμενου ενώ την εξέλιξη των επιχειρήσεων παρακολουθούσαν ελεγκτές αεράμυνας. Πριν και μετά την άσκηση έγινε όλη η διαδικασία ενημέρωσης – απενημέρωσης σε ψηφιακό περιβάλλον, όπως ακριβώς θα συνέβαινε σε μια πραγματική αποστολή.
Ο περιορισμός του κόστους της εκπαίδευσης είναι δραστικός και αναμένεται να γίνει ακομή πιο εντυπωσιακός στο μέλλον, καθώς τέτοιοι εξομοιωτές θα στηθούν σε όλες τις βάσεις που φιλοξενούν F-16. Το μοντέλο εκπαίδευσης σε μαζικούς εξομοιωτές αποτελεί διεθνώς αναγνωρισμένη τακτική, ενώ οι αναφορές από τις πολεμικές αεροπορίες έχουν κάνει λόγο για εντυπωσιακά αποτελέσματα και επιτάχυνση της επιχειρησιακής εκπαίδευσης με ταυτόχρονη μείωση του κόστους.
Γαλλικοί εξομοιωτές πτήσης
Ο πρώτος εξομοιωτής πτήσης που λειτούργησε στην 114 Πτέρυγα Μάχης ήταν για τα Mirage F1CG, ενώ μέχρι τότε υπήρχαν μόνο cockpit trainers για την εκμάθηση της διάταξης οργάνων και διακοπτολογίας και η εκπαίδευση αέρος γινόταν αποκλειστικά από διθέσια αεροσκάφη. Η διαδικασία αυτή άλλαξε με την ένταξη σε υπηρεσία των Mirage F 1CG που δεν διέθεταν διθέσια εκπαιδευτική έκδοση. Ο εξομοιωτής πτήσης του Mirage F1CG λειτούργησε στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του '70 και περιλαμβανε κουβούκλιο από πραγματικό αεροσκάφος, που κινούνταν στηριζόμενο σε υδραυλικό σύστημα με άξονες. Οι διάφανες επιφάνειες της καλύπτρας και του αλεξηνέμιου ήταν βαμμένες με λευκό χρώμα και ο εκπαιδευόμενος δεν έβλεπε έξω αλλά πέταγε μόνο διαβάζοντας τις ενδείξεις των οργάνων.
Με την έλευση των Mirage 2000EG η Πολεμική Αεροπορία παρέλαβε και 4 διθέσια εκπαιδευτικά αεροσκάφη, αλλά παραλήφθηκε και εξομοιωτής πτήσης. Η μόνη ομοιότητα του νέου εξομοιωτή με αυτόν του Mirage F1CG ήταν ότι το κουβούκλιο με τον θάλαμο διακυβέρνησης προερχόταν επίσης από πραγματικό αεροσκάφος. Αντιθέτως, το νέο σύστημα ήταν σταθερό και διέθετε προβολικό σύστημα που απεικόνιζε το εξωτερικό περιβάλλον μέσω της διαδοχικής προβολής φωτογραφικών διαφανειών (slides)!
Η κατάσταση βελτιώθηκε δραστικά με την παραλαβή του εξομοιωτή πτήσης και αποστολής του Mirage 2000-5 Mk.2 και ο οποίος στήθηκε ακριβώς δίπλα στον παλιό του Mirage 2000EG. Η λειτουργία του βασίζεται σε κοινούς υπολογιστές του εμπορίου που 'τρέχουν' το λογισμικό OFP (Operational Flight Program) του αεροσκάφους και συνθέτουν και την απεικόνιση του εξωτερικού περιβάλλοντος που προβάλλεται στο θόλο του εξομοιωτή μέσω προβολικού συστήματος. Το σημαντικότερο πρόβλημα που αντιμετωπίστηκε στη διαδικασία ενεργοποίησης του εξομοιωτή αποστολής του Mirage 2000-5Mk.2, ήταν ότι παραδόθηκε χωρίς ψηφιακή βιβλιοθήκη (data base) γραφικών αναπαράστασης περιβάλλοντα χώρου.
Εξομοιωτές Rafale
To σύστημα περιλήφθηκε στη σύμβαση που υπογράφηκε τον Ιανουάριο του 2021 και παραλήφθηκε στο τέλος Μαρτίου του 2022. Παράλληλα, ο παλιός εξομοιωτής του Mirage 2000EGM αποσυναρμολογήθηκε και απομακρύνθηκε, προκειμένου να δώσει τη θέση του στο καινούριο. Ο προσομοιωτής του Rafale F3R που έχει “στηθεί” στις εγκαταστάσεις της 114 Πτέρυγας Μάχης περιλαμβάνει τη χρήση του συστήματος απεικόνισης και στοχοποίησης επί κάσκας (HMD – Helmet Mounted Display), Targo II της ισραηλινής Elbit. Αξίζει να σημειώσουμε ότι το Targo μπορεί να ενσωματωθεί και στο Mirage 2000-5 Mk.2, αναβαθμίζοντας δραματικά τις δυνατότητες και του μονοκινητήριου μαχητικού στην εναέρια μάχη.
Το σύστημα αποτελεί ένα Full Mission System, ονομασία που έχει υιοθετηθεί για τα σύγχρονα συστήματα προσομοίωσης των μαχητικών. Η εκπαίδευση στα κύρια συστήματα πτήσης και αποστολής του Rafale F3R ξεκινά για τους ιπταμένους στο CBT (Computer Based Training) της Sogitec. Το σύστημα αυτό αποτελεί ζωτικής σημασίας και αξίας εκπαιδευτικό εργαλείο για τους χειριστές των οπλικών συστημάτων, οπλουργούς και τεχνικούς όλων των ειδικοτήτων.
Το CBT του Rafale F3R είναι μία βάση δεδομένων από την οποία αντλεί απεικονίσεις και στοιχεία της λειτουργίας των συστημάτων του αεροσκάφους μέσω ηλεκτρονικού υπολογιστή, περιλαμβάνοντας σε κάθε απεικόνιση-προβολή, βίντεο με ήχους από τη λειτουργία των πραγματικών συστημάτων στο αεροπλάνο, τρισδιάστατες απεικονίσεις και υψηλής ανάλυσης και πιστότητας γραφικά που συνθέτουν ένα απόλυτα διαδραστικό περιβάλλον ”πρόσβασης” με κοινές πληροφορίες και ίδιες διαδικασίες αντιμετώπισης προβλημάτων και αστοχιών για όλους τους εκπαιδευόμενους. Μέσω του συστήματος αυτού, κάθε εκπαιδευτής μπορεί να παρουσιάσει την ακριβή λειτουργία κάθε συστήματος ή συνδυασμού συστημάτων, η επιλογή των οποίων γίνεται μέσω οθονών τεχνολογίας αφής.
Μετά από το CBT, οι εκπαιδευόμενοι περνούν στους δύο “ατομικούς” προσομοιωτές ULT (Unit Level Trainers) που διαθέτουν χειριστήρια με πλήρη διακοπτολογία και λειτουργίες, όπως αυτά που βρίσκονται και στο πραγματικό μαχητικό, παράλληλα με τρεις οθόνες τεχνολογίας αφής. Σε αυτές απεικονίζονται οι πλευρικές κονσόλες του θαλάμου διακυβέρνησης, μαζί με τις οθόνες πολλαπλών λειτουργιών (MFD – Multi Function Displays) που έχει μπροστά του στον πίνακα οργάνων ο ιπτάμενος.
Το Full Mission System του Rafale F3R, περιλαμβάνει την αίθουσα με το πιλοτήριο του αεροπλάνου και το προβολικό σύστημα απεικόνισης του εξωτερικού περιβάλλοντος, μαζί με δύο πλήρως εξοπλισμένους σταθμούς εργασίας εκπαιδευτών που παράλληλα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και για σκοπούς απενημέρωσης (debriefing).
Τα τρία αυτά κύρια τμήματα του συστήματος είναι εγκατεστημένα σε ξεχωριστές αίθουσες. Στις δύο που βρίσκονται οι σταθμοί εργασίας των εκπαιδευτών μπορούν να γίνονται παράλληλα τόσο εκπαιδεύσεις, όσο και απενημερώσεις. Στη μία δηλαδή αίθουσα, εκπαιδευτής ή εκπαιδευτές μπορούν να παρακολουθούν και να κατευθύνουν την εξέλιξη μίας εκπαιδευτικής εξόδου και στην άλλη να “τρέχουν” την πτήση του προηγούμενου εκπαιδευόμενου που μόλις έχει βγει από την αίθουσα του πιλοτηρίου για την επισήμανση σφαλμάτων και την ανάλυση κάθε τακτικής ή διαδικασίας την οποία εκτέλεσε.
Αξιοποίηση των προσομοιωτών
Το σύστημα του προσομοιωτή του Rafale F3R είναι διαθέσιμο καθημερινά για σκοπούς εκπαίδευσης των ιπταμένων της 332 Μοίρας και χρησιμοποιείται όχι μόνο για την εκτέλεση κανονικών διαδικασιών και την αντιμετώπιση καταστάσεων ανάγκης, αλλά και για την εκμάθηση και την εφαρμογή τακτικών εναέριας μάχης και προσβολής επίγειων και θαλάσσιων (επιφανείας) στόχων. Έχει τη δυνατότητα εκτέλεσης κάθε είδους αποστολής που μπορεί να διεξάγει και το πραγματικό αεροπλάνοι, ενώ μπορεί να διασυνδεθεί και με τους προσομοιωτές του F-16V σε Άραξο (116 ΠΜ) και Σούδα (115 ΠΜ), που θα αναβαθμιστούν σε αυτό το επίπεδο. Κατά συνέπεια, κάθε εκπαιδευόμενος μπορεί να εκτελέσει αποστολές αέρος – αέρος εκτοξεύοντας πυραύλους MICA EM/IR και METEOR εναντίον πολλαπλών στόχων, αποστολές υποστρατηγικής κρούσης ακριβείας με την εξαπόλυση SCALP-EG και ναυτικής κρούσης με την εκτόξευση αντιπλοϊκών AM-39 Exocet.
Μπορεί επίσης να εκτελέσει και αποστολές ISR και ELINT/SIGINT με τους αισθητήρες του FSO στο ρύγχος του μαχητικού, μπροστά από το αλεξήνεμο, και το σύστημα αυτοπροστασίας και ηλεκτρονικού πολέμου (EW) SPECTRA αντίστοιχα. Όλα αυτά υπό το φως της ημέρας ή το σκοτάδι της νύχτας και υπό οποιεσδήποτε καιρικές συνθήκες.
Παράλληλα, ο εκπαιδευόμενος μπορεί να χρησιμοποιεί πληροφορίες στοχοποίησης μέσω Link 16, οι οποίες λαμβάνονται από το σταθμό εργασίας του εκπαιδευτή. Το FMS του Rafale F3R είναι πολύ πιο πλήρες και προηγμένο ως σύστημα προσομοίωσης σε σχέση με τον προσομοιωτή του Mirage 2000-5Mk.2 που βρίσκεται στο ίδιο κτίριο, ακριβώς δίπλα.
Το γεγονός αυτό αποκαλύπτει τη βαρύτητα που έχει αποδοθεί όχι μόνο από την πλευρά των Γάλλων, αλλά σε ολόκληρο το Δυτικό κόσμο στην ανάπτυξη και τελειοποίηση επίγειων συστημάτων εκπαίδευσης ιπταμένων σε τύπους μαχητικών και στους τρόπους πλήρους αξιοποίησης των συστημάτων αποστολής και των όπλων τους. Σε αντίστοιχων δυνατοτήτων Full Μission System μπορεί να αναβαθμιστεί και ο προσομοιωτής του Mirage 2000-5 Mk.2 από τη Sogitec, σε συνεργασία με την κατασκευάστρια Dassault Aviation και την Πολεμική Αεροπορία, με σχετικά χαμηλό κόστος.
Αν και μία τέτοια διαδικασία προς το παρόν είναι υπό μελέτη, δεδομένου ότι θα επιτρέψει μεταξύ πολλών άλλων και την διασύνδεση των FMS των δύο τύπων μαχητικών με ό,τι αυτό συνεπάγεται ως προς την από κοινού εκπαίδευση των ιπταμένων σε πολλά και διαφορετικά σενάρια συνεργατικών επιχειρήσεων, δεν έχει ακόμη ληφθεί κάποια απόφαση.
