Εθνικό σύστημα θαλάσσιας επιτήρησης

Στόχος του ΕΣΟΘΕ είναι να αποτελέσει ένα χρήσιμο εργαλείο για τον έλεγχο των προσφυγικών ροών, την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου, ενώ θα συνδράμει ουσιαστικά και σε επιχειρήσεις έρευνας και διάσωσης. Η συνολική εκτιμώμενη αξία της σύμβασης ανέρχεται σε 62.000.000 ευρώ, ενώ η χρηματοδότηση του έργου προέρχεται από πιστώσεις του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων.

Οι προδιαγραφές του συστήματος επιτήρησης προβλέπουν την εγκατάσταση σταθμών αισθητήρων σε 35 παρατηρητήρια του Πολεμικού Ναυτικού, τα περισσότερα εκ των οποίων βρίσκονται σε νησιά του Ανατολικού Αιγαίου. Πρόκειται για ένα δίκτυο σύγχρονων ραντάρ και θερμικών καμερών μεγάλης εμβέλειας, με δυνατότητα να μεταφέρουν σε 24ωρη βάση και σε πραγματικό χρόνο εικόνα από τα θαλάσσια σύνορα της χώρας, επιτυγχάνοντας αυτό που διεθνώς ονομάζεται Maritime Domain Awareness.

Τα 26 από τα συνολικά 35 ραντάρ θα πλαισιώνονται από κάμερες ημέρας και νύχτας (θερμικές), οι οποίες θα δίνουν σε πραγματικό χρόνο εικόνα έως και 6 – 7 ναυτικά μίλια μακριά. Έτσι, ο χειριστής τους θα μπορεί να καταγράψει την προπαρασκευή απόπλου παράτυπων μεταναστών από τα απέναντι τουρκικά παράλια. Το σύστημα ενσωματώνει διαφορετικούς τύπου ραντάρ, ανάλογα με την περιοχή που θα καλύπτουν, με την εμβέλειά τους να κυμαίνεται μεταξύ 6 και 48 ναυτικών μιλίων, ενώ θα μπορεί να εντοπίζει με ακρίβεια ακόμα και μικρά σκάφη με μήκος μόλις δύο μέτρων. Από το σύνολο των 35 σταθμών, οι 27 θα βρίσκονται στο Ανατολικό Αιγαίο και οι υπόλοιποι στην Κρήτη, την Εύβοια, το Ιόνιο κ.α. Για την κάλυψη επιχειρησιακών κενών, δύο επιπλέον σταθμοί αισθητήρων θα εγκατασταθούν σε οχήματα off-road.

Οι σταθμοί αισθητήρων θα μεταφέρουν στο κέντρο επιχειρήσεων του Λιμενικού Σώματος real time πληροφόρηση για την κίνηση στα θαλάσσια σύνορα της χώρας. Για τον σκοπό αυτό, στο αρχηγείο του Λιμενικού Σώματος θα δημιουργηθεί κέντρο διοίκησης ελέγχου και κέντρο δεδομένων. Το σύστημα περιγράφεται ως «ανοικτής αρχιτεκτονικής», καθώς θα μπορούν μελλοντικά να προστεθούν επιπλέον ραντάρ, όπως επίσης και μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Ένα εφεδρικό κέντρο διοίκησης ελέγχου θα εγκατασταθεί στη Ναυτική Διοίκηση Αιγαίου του Πολεμικού Ναυτικού, ενώ οι σταθμοί επιτήρησης θα συνδέονται με τα κέντρα διοίκησης ελέγχου με 455 χιλιόμετρα οπτικής ίνας και με ραδιοζεύξεις.

Ιστορική αναδρομή

Η πορεία του διαγωνισμού

Ο διαγωνισμός προκηρύχθηκε στις 30 Ιουνίου 2020 και αρχικά είχε ως καταληκτική ημερομηνία για την υποβολή των αιτήσεων συμμετοχής την 20ή Αυγούστου 2020, ωστόσο τελικά δόθηκε παράταση (λόγω COVID-19) έως τις 30 Οκτωβρίου 2020. Ενδιαφέρον για το έργο εκδήλωσαν εννέα σχήματα, στα οποία συμμετείχαν ορισμένες από τις μεγαλύτερες εταιρείες στην Ελλάδα και διεθνώς:

• Μυτιληναίος και Elbit Systems από το Ισραήλ
• ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ με την Airbus SAS
• Intracom – Intrakat
• Intracom Telecom
• Hensoldt Optronics
• Όμιλος Vodafone με την εταιρεία G4S
• Όμιλος Cosmote
• Κωνσταντινίδης ΑΕ με την ισραηλινή TSG IT Advanced Systems και TAR Ideal Concepts
• Ισπανικός όμιλος INDRA

Ο ανάδοχος θα παρέχει τουλάχιστον έξι χρόνια εγγυημένης λειτουργίας προμήθειας, κέντρο τεχνικής υποστήριξης σε 24ωρη βάση και θα αναλάβει την εκπαίδευση του προσωπικού.

Τελικά, η ανάπτυξη του συστήματος ανατέθηκε στην Intracom Telecom και η πρόταση που επιλέχθηκε αποτελείται από τεχνολογικές λύσεις και προϊόντα των κατασκευαστικών οίκων Intracom Telecom, Leonardo S.p.A. και GEM elettronica S.r.l.

Ραντάρ στην Κρήτη

Στο ίδιο πλαίσιο υποδομών περιλαμβάνεται και η πρόταση εγκατάστασης συστήματος ραντάρ Πέραν του Ορίζοντα (OTH) στην ανατολική Κρήτη, που συμφωνήθηκε μεταξύ των υπουργών Αμύνης Ελλάδος και Ισραήλ το καλοκαίρι του 2015, που όμως δεν έχει υλοποιηθεί.

Πρόκειται για σύστημα που θα είχε τη δυνατότητα εντοπισμού στόχων στην θάλασσα και τον αέρα σε αποστάσεις εκατοντάδων χιλιομέτρων, με μειονέκτημα την σχετικώς μειωμένη ακρίβεια στίγματος. Με ένα τέτοιο σύστημα στην Κρήτη και ένα ανάλογο στο Ισραήλ, θα μπορούσε να ασκηθεί σε έναν ικανοποιητικό βαθμό έλεγχος και επιτήρηση στην τεράστια θαλάσσια έκταση της Ανατολικής Μεσογείου.

Σύστημα θαλάσσιας επιτήρησης στην Τουρκία

Στη γειτονική χώρα, το 2018 ολοκληρώθηκε η πρώτη φάση του προγράμματος Συστήματος Ραντάρ Επάκτιου Επιτήρησης, που αποβλέπει στην καταπολέμηση των παρανόμων δραστηριοτήτων στην θάλασσα, όσον αφορά στην αλιεία, το λαθρεμπόριο, τη διακίνηση λαθρομεταναστών κ.λπ. Έντεκα σταθμοί επιτήρησης από σύνολο 31 εγκαταστάθηκαν από την Θάλασσα του Μαρμαρά μέχρι το ακρωτήριο Ντάτσα της επαρχίας Μουγλά, έναντι της Κω και η δοκιμή του συστήματος έχει ήδη ολοκληρωθεί.

Συνοπτικά, τα δεδομένα που λαμβάνουν οι σταθμοί συσχετίζονται αυτόματα μέσω αλγορίθμων και στην περίπτωση εμφανίσεως κάποιας “ανωμαλίας”, όπως στην περίπτωση προσεγγίσεως δύο σκαφών που θα εγείρουν υποψίες για διακίνηση λαθρομεταναστών ή στην περίπτωση ασυνήθιστα αργού πλου που θα σημαίνει ενδεχομένως θαλάσσια ρύπανση, οι χειριστές στο κέντρο ελέγχου στρέφουν κάμερες του εγγύτερου σταθμού προς απόκτηση οπτικής επαφής με τα ύποπτα στίγματα, μεταφέροντας εικόνα σε πραγματικό χρόνο στο επιχειρησιακό αρχηγείο στην Άγκυρα.

Το έργο ξεκίνησε το 2013 με την ανάθεση συμβάσεως από το τότε Υφυπουργείο Αμυντικών Βιομηχανιών στην τουρκική Havelsan, για την ανάπτυξη του συστήματος και του καταλλήλου λογισμικού. Ακολούθως ενεπλάκη η Aselsan ως υποκατασκευαστής, προμηθεύοντας τα συστήματα ραντάρ και ηλεκτροπτικών αισθητήρων. Η ανάπτυξη του όλου συστήματος αναλήφθηκε από την εγχώρια αμυντική βιομηχανία.