Μεταφορικό C-27J Spartan

Τον Ιανουάριο του 2003, η Lockheed Martin έλαβε την πρώτη εξαγωγική παραγγελία για 12 μεταφορικά αεροσκάφη C-27J Spartan από την ελληνική πολεμική αεροπορία, ολοκληρώνοντας το πρόγραμμα προμήθειας για το νέο μέσο μεταφορικό αεροσκάφος που εκρεμμούσε από το 1981.

Δύο χρόνια αργότερα, στις 22 Μαρτίου 2005, το Γενικό Επιτελείο Αεροπορίας ανακοίνωσε ότι στις εγκαταστάσεις της εταιρίας Alenia Aeronautica στο Τορίνο της Ιταλίας έγινε η παρουσίαση του πρώτου ελληνικού αεροσκάφους στον Αρχηγό του Γενικού Επιτελείου Αεροπορίας, Αντιπτέραρχο (Ι) Γεώργιο Αυλωνίτη που συνοδευόταν από μικρή αντιπροσωπεία Αξιωματικών. Έτσι, το 2005 αποτέλεσε μια ιστορική χρονιά για την ελληνική ΠΑ, αφού λίγους μήνες νωρίτερα (στις 3 Ιανουαρίου 2005) επανασυγκροτήθηκε η 354 ΜΤΜ "Πήγασος", η οποία είχε διακόψει το επιχειρησιακό της έργο στα τέλη της δεκαετίας του '70. Στην 354 ΜΤΜ άνηκαν τα θρυλικά Noratlas, που εκτέλεσαν την αποστολή "Νίκη" στην Κύπρο τον Ιούλιο του 1974. Η μοίρα επανασυστάθηκε και έχει βάση την Ελευσίνα, ενώ τα C-27J Spartan φέρουν μονόχρωμη γκρι παραλλαγή.

ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Κατασκευαστής	Leonardo
Χώρα προέλευσης	Ιταλία
Διαστάσεις (μήκος / ύψος / εκπέτασμα)	22,7μ / 9,7μ / 28,7μ
Φορτίο (μέγιστο)	11.500 κιλά
Βάρος (μέγιστο)	30.000 κιλά
Βάρος καυσίμου (μέγιστο)	12.300 λίτρα
Εμβέλεια	1.050 ν.μ.
Μέγιστη ταχύτητα	300 κόμβοι
Κινητήρες	2 x ΑΕ-2100d3 ισχύος 5000 shp 2 εξάφυλλες έλικες

Το δικινητήριο μεταφορικό είναι ιδανικό για τον ελληνικό χώρο, επειδή οι αποστάσεις είναι μικρές και οι «κύκλοι λειτουργίας» πολύ περισσότεροι επιβαρύνοντας τα εροσκάφη περισσότερο από τις ώρες πτήσεις. Αυτό σημαίνει ότι τα αεροπλάνα μεγαλύτερης μεταφορικής ικανότητας καταπονούνται δομικά πολύ ταχύτερα σε ένα τέτοιο περιβάλλον. Έτσι, η μεταφορά ανταλλακτικών και τεχνικών ή ακόμα και ολόκληρου κινητήρα σε περίπτωση που ένα μαχητικό καθηλωθεί από βαριά βλάβη στη Λήμνο (130 Σμηναρχία Μάχης) για παράδειγμα, έχει το μισό κόστος συγκρινόμενη ως πτήση, ως κύκλος λειτουργίας, σε σχέση με αυτή ενός C-130.

Περιγραφή αεροσκάφους

Το C-27J Spartan Tactical Transport Aircraft πρωτοεμφανίστηκε το 1997 και ενσωματώνει το ίδιο σύστημα προώθησης και τα ηλεκτρονικά του C-130J Hercules. Το αεροσκάφος αναπτύχθηκε από την Lockheed Martin Alenia Tactical Transport Systems (LMATTS), μία κοινή επιχείρηση των Lockheed Martin και Alenia Aerospazio. Η κατασκευή του αεροσκάφους βασίστηκε στην άτρακτο του μέσου μεταφορικού αεροσκάφους G222 (της πρώην Αeritalia τις δεκαετίες του '70 και '80 και νυν Alenia), παρέχοντας όμως ριζική αναβάθμιση επιχειρησιακών ικανοτήτων και πτητικών χαρακτηριστικών.

Βασικός άξονας του σχεδίου υπήρξε η ενσωμάτωση στο G222 μέρους της τεχνολογίας που η Lockheed Martin ανέπτυξε και ολοκλήρωσε στο πρόγραμμα του C-130J, που αποτελεί το νεότερο και πλέον ικανό μέλος της οικογένειας μεταφορικών αεροσκαφών Hercules. Πιο συγκεκριμένα, τα συστήματα που υιοθετήθηκαν στο C-27J αφορούν στο σύστημα πρόωσης, στον ηλεκτρονικό εξοπλισμό, καθώς και στη διαμόρφωση/εξοπλισμό του θαλάμου διακυβέρνησης (Cockpit). Συνολικά, η φάση πλήρους ανάπτυξης του προγράμματος ολοκληρώθηκε σε διάστημα 48 μηνών και το Σεπτέμβριο του 1999 το πρώτο από τα τρία πρωτότυπα C-27J πραγματοποίησε την παρθενική του πτήση.

Θάλαμος διακυβέρνησης

Ο θάλαμος διακυβέρνησης υιοθετεί πλήρως ψηφιακό cockpit (glass cockpit) με 5 έγχρωμες οθόνες LCD πολλαπλών λειτουργιών στον κεντρικό πίνακα οργάνων, εκ των οποίων οι δύο εμπρός από κάθε χειριστή, ενώ η πέμπτη καταλαμβάνει το χώρο του κεντρικού μέρους του πίνακα αυτού. Οι οθόνες αυτές έχουν τη δυνατότητα πλήρους εναλλαξιμότητας μεταξύ τους όσον αφορά στις πληροφορίες/παραμέτρους που προβάλλουν στους χειριστές, καλύπτοντας τους τομείς τόσο της ναυτιλίας όσο και της ίδιας της επιχειρησιακής αποστολής.

Ο ηλεκτρονικός εξοπλισμός συμπληρώνεται από διπλό, ψηφιακό αυτόματο πιλότο και έγχρωμο ραντάρ χαμηλής ισχύος (LPCR) τύπου APN241 με λειτουργίες χαρτογράφησης ακριβείας, ανίχνευσης καιρού, καθώς και φαινομένων Wind Shear. Αξίζει εδώ να σημειωθεί ότι οι δυνατότητες του ραντάρ, συνδυαζόμενες με τα συστήματα ναυτιλίας του αεροσκάφους και με διόπτρες νυχτερινές όρασης, επιτρέπουν στους χρήστες του C-27J ρίψεις ακριβείας για εφόδια και αλεξιπτωτιστές, ακόμη και σε συνθήκες μειωμένης ορατότητας και φωτός. Τέλος, ο θάλαμος διακυβέρνησης του C-27J είναι πλήρως συμβατός με συστήματα υποβοήθησης νυχτερινής όρασης (Night Vision Goggles) τρίτης γενιάς, όπως οι διόπτρες AN/AVS-9, με τις οποίες επιχειρούν επίσης οι χειριστές των ελληνικών F-16 Block 52+.

Εσωτερικό αεροσκάφους

Σε αποστολές μεταφοράς εξοπλισμού η καμπίνα του C-27J μπορεί να φιλοξενήσει 2 οχήματα HMMWV ή 1 Panhard AML-90 ή εναλλακτικά 2 Panhard M3, 3 πυροβόλα Howitzer των 105 χιλ. ή ακόμη και ένα ελικόπτερο Bell 206 με ορισμένες τροποποιήσεις (αφαίρεση των στροφείων, του κυρίως ιστού και του κάθετου ουραίου πτερώματος). Επίσης, μπορεί να φιλοξενήσει μεγάλη ποικιλία αεροκινητήρων επί τυπικών κλινών, όπως δύο κινητήρες αεροσκαφών F-16, Mirage 2000 και C-130, και τρεις κινητήρες EJ200 του Eurofighter.

Σε αποστολές μεταφοράς στρατευμάτων το Spartan δύναται να μεταφέρει μέχρι και 46 στρατιώτες, ενώ σε ρόλο ρίψης αλεξιπτωτιστών το μεταφερόμενο δυναμικό φτάνει τους 36 άνδρες. Σε αποστολές αεροδιακομιδών και μεταφοράς τραυματιών φιλοξενεί 36 άτομα σε φορεία (3 σειρές των 12 φορείων) μαζί με 6 καθήμενα άτομα ως νοσηλευτικό προσωπικό. Στους δυνατούς συνδυασμούς μεταφοράς και ρίψης κιβωτιοποιημένων φορτίων περιλαμβάνονται 3 παλέτες HCU-6/E (διαστάσεων 108x88x81 ιντσών) και μία παλέτα HCU-12/E (διαστάσεων 54x88x81 ιντσών) ή εναλλακτικά 7 παλέτες HCU-12/E ή τέλος 12 τυποποιημένα πακέτα Α22 CDS.

Κινητήρες αεροσκάφους

Oι δύο στροβιλοελικοφόροι κινητήρες τύπου ROLLS-ROYCE AE 2100D2 είναι βαθμονομημένοι στους 4637 ίππους για απογείωση και εξωτερική θερμοκρασία μέχρι τους 39,4 βαθμούς Κελσίου. Οι κινητήρες αυτοί οδηγούν ισάριθμες εξαπτέρυγες έλικες DOWTY R-391-F/10, καθεμία εκ των οποίων έχει διάμετρο 4,11 μέτρα, είναι κατασκευασμένη εξ' ολοκλήρου από συνθετικά υλικά και έχει δυνατότητα αυτόματης πτέρωσης. Συνολικά το σύστημα πρόωσης χαρακτηρίζεται από υψηλή αξιοπιστία, "απλή" συντήρηση, χαμηλά εσωτερικά και εξωτερικά επίπεδα παραγόμενου θορύβου, χαμηλή ειδική κατανάλωση καυσίμου και πολύ καλές επιδόσεις σε συνθήκες υψηλών θερμοκρασιών-μεγάλου υψομέτρου (Hot and High), ενώ σημαντικό είναι το γεγονός ότι επιδεικνύει ομαλή λειτουργία σε όλα τα στοιχεία και σε κάθε είδους καιρικές συνθήκες.

Το αεροσκάφος έχει ικανότητα επιτάχυνσης/επιβράδυνσης της τάξης των 2 κόμβων/δευτερόλεπτο, περιστροφής κατά το διαμήκη άξονα του αεροσκάφους (roll rate) της τάξης των 45 μοιρών/δευτερόλεπτο, μέγιστου δομικού ορίου ελιγμών της τάξης των 3,5g, μειούμενο σε 2,5 g για παρατεταμένες κλειστές στροφές (ακτίνα στροφής μόλις 500 μέτρα) με ταχύτητα 180 μιλίων (η οποία και αποτελεί τη μέγιστη επιτρεπτή ταχύτητα για την ανάπτυξη της ράμπας φόρτωσης εν πτήσει). Παραμένοντας στον τομέα της επιβιωσιμότητας, το C-27J φέρει προβλέψεις που αφορούν στην εγκατάσταση ολοκληρωμένου συστήματος αυτοπροστασίας (RWR, MAW, LWR, DIRC, chaff & flares), αν και τα ελληνικά Spartan δεν φέρουν προεγκατεστημένο κάποιο τέτοιο σύστημα.

Περικοπή προμήθειας

Το 2012 η οικονομική κρίση υπαγόρευσε την μείωση των υπό παραλαβή αεροσκαφών C-27J Spartan από 12 σε 8. Μέχρι εκείνη τη στιγμή εκκρεμούσε η παραλαβή των 4 τελευταίων αεροσκαφών, τα οποία θα έφεραν εγκατάσταση σωλήνα ανεφοδιασμού εν πτήσει. Αλλά και τα 8 πρώτα αεροσκάφη έχουν προβλήματα λόγω ελλείψεως ανταλλακτικών, καθώς δεν έχει υπογραφεί σύμβαση "Εν Συνεχεία Υποστηρίξεως" (Follow On Support) με αποτέλεσμα να χρησιμοποιούνται μόλις 1-2 αεροσκάφη, μέσω προσπορισμού ανταλλακτικών ("κανιβαλισμός") από τα υπόλοιπα!

Η παραλαβή των 4 τελευταίων αεροσκαφών, τα οποία είχαν κατασκευαστεί, δεν ολοκληρώθηκε εξαιτίας της μη παροχής Πιστοποιητικού Στρατιωτικού Τύπου (MTC) για το σύστημα ανεφοδιασμού εν πτήσει από τον κατασκευαστή. Η εκκρεμότητα προέκυψε λόγω καθυστερημένης εντάξεως σε υπηρεσία των αεροσκαφών ανεφοδιασμού KC-767A της Ιταλικής Πολεμικής Αεροπορίας, που θα χρησιμοποιούνταν για τις σχετικές δοκιμές.

Στην πορεία των διαπραγματεύσεων για παραλαβή των 4 αεροσκαφών όσο και σύναψη συμβάσεως για FOS, οι Ιταλοί αντιπρότειναν την μη παραλαβή των 4 αεροσκαφών από την Ελλάδα, παραχωρώντας σε αντιστάθμισμα σύμβαση FOS αναλόγου ύψους, μέσω συμψηφισμού των υπολοιπομένων πληρωμών της ελληνικής πλευράς και των κυρώσεων που έχουν επιβληθεί στον προμηθευτή. Την στάση των Ιταλών διευκολύνει η εξασφάλιση της άμεσης πωλήσεως στο Μεξικό των 4 ήδη κατασκευασμένων αεροσκαφών του ελληνικού προγράμματος, σε τιμή μάλιστα πολύ υψηλότερη από αυτήν που είχε συμφωνηθεί με την Ελλάδα. Η ελληνική πλευρά, τελικώς συμβιβάσθηκε και αποδέχθηκε την επιλογή της μη παραλαβής των 4 αεροσκαφών.

Χαμηλές διαθεσιμότητες

Δεκαοκτώ χρόνια μετά την υπογραφή της προμήθειας, ο στόλος των αεροσκαφών τακτικών μεταφορών εξακολουθούσε να εστιάζεται αποκλειστικά στα αεροσκάφη C-130, ενώ τα 8 νεώτερα αεροσκάφη C-27J Spartan παρουσίαζαν θλιβερούς δείκτες επιχειρησιακής διαθεσιμότητας. Πρακτικά, τα αεροσκάφη αυτά δεν εντάχθηκαν ποτέ στα σχέδια της Πολεμικής Αεροπορίας ενώ δεν έχει γίνει καν πιστοποίησή τους για ρίψεις αλεξιπτωτιστών! Στις 21 Δεκεμβρίου 2020, η Βουλή είχε ενημερωθεί και εγκρίνει την FOS τετραετούς διαρκείας των C-27J κόστους 55.723.670 ευρώ, η οποία κατέληξε μόλις στις 8 Ιουλίου 2022 να υπογραφεί με τη Σύμβαση υπ' αριθ. 010Γ/22.

Η σύμβαση FOS καλύπτει μόνο 6 αεροπλάνα, καθώς δύο έχουν χρησιμοποιηθεί για προσπορισμό ανταλλακτικών – υλικών σε τέτοιο βαθμό, που η επαναφορά τους σε ενέργεια κρίνεται πλέον ασύμφορη! Το συνολικό κόστος επαναφοράς τους σε πλόιμη κατάσταση υπολογίζεται σε 50.000.000 ευρώ, όμως υπάρχει το ενδεχόμενο το ποσό αυτό να μην είναι επαρκές καθώς η επιθεώρησή τους μπορεί να αποκαλύψει ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα διάβρωσης. Τον Ιανουάριο 2024, ο αριθμός των επιχειρησιακά διαθέσιμων αεροσκαφών ανήλθε σε 4. Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα της Πολεμικής Αεροπορίας και της Διοίκησης Αεροπορικής Υποστήριξης, το επόμενο διάστημα θα αποδοθούν στην ελληνική Πολεμική Αεροπορία και τα υπόλοιπα δύο αεροσκάφη για να φτάσουν συνολικά τα έξι τα διαθέσιμα «Spartan».

Ενδεικτικό των ευρύτερων προβλημάτων που δημιουργεί στις Ένοπλες Δυνάμεις η απαξίωση των αεροσκαφών τακτικών μεταφορών, είναι η δυσκολία εκτελέσεως των αλμάτων συντηρήσεως του προσωπικού των Ειδικών Δυνάμεων. Για την αντιμετώπιση της κατάστασης χρησιμοποιούνται εξαντλητικά ελικόπτερα Chinook της Αεροπορίας Στρατού, ενώ πραγματοποιούνται ασκήσεις με αμερικανικές δυνάμεις σχεδιασμένες κατά τέτοιον τρόπο ώστε με την έλευση αεροσκαφών C-130J στην Ελλάδα, να δίνεται η δυνατότητα σε ελληνικό προσωπικό να εκτελεί άλματα με αλεξίπτωτο. Τελικά, στις 4 Νοεμβρίου 2022, πραγματοποιήθηκε η πρώτη ρίψη αλεξιπτωτιστών από C-27J Spartan στο πλαίσιο της άσκησης BALKAN SHIELD-22 στην περιοχή του Αυλώνα.

Προτεινόμενο πρόγραμμα αναβάθμισης

Το 2023, η κατασκευάστρια εταιρεία Leonardo πρότεινε την αναβάθμιση των αεροσκαφών στην έκδοση Upgrade 2A+, με το πρόγραμμα να επικεντρώνεται στα ηλεκτρονικά, τις επικοινωνίες, το νέο Σύστημα Ελέγχου Πτήσεως (FMS), αλλά και την εγκατάσταση ολοκληρωμένου ηλεκτρονικού συστήματος αυτοπροστασίας. Στις βελτιώσεις περιλαμβάνεται επίσης δομική ενίσχυση του δαπέδου του διαμερίσματος φορτίου, αυξανοντας το μεταφερόμενο φορτίο κατά έναν τόννο.

Αξίζει να σημειωθεί ότι υφίσταται επίσης η δυνατότητα τροποποιήσεως του αεροπλάνου με συλλογές αερομεταφοράς ασθενών (MEDEVAC), Πληροφοριών Επιτηρήσεως Αναγνωρίσεως (ISR) ή αεροπυροσβέσεως (MAFFS).

21 Απριλίου 2005