Μεταφορικό ελικόπτερο NH-90

Tο NH-90 κατασκευάζεται από ευρωπαϊκή κοινοπραξία που τη συγκροτούν εταιρείες από τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Ιταλία και την Oλλανδία, ενώ πρώτη ένοπλη δύναμη που παρέλαβε το ΝΗ-90 της έκδοσης Τακτικών Μεταφορών (ΤΤΗ) ήταν ο Γερμανικός Στρατός την άνοιξη του 2004. Το πρώτο ΝΗ-90 ΤΤΗ βγήκε από τη γραμμή παραγωγής του Donauworth στη Γερμανία το τελευταίο τετράμηνο του 2003, ενώ για την έκδοση Ναυτικής Συνεργασίας και Ανθυποβρυχιακού Πολέμου NFH το ελικόπτερο έγινε διαθέσιμο στα τέλη του 2005.

Το NH-90 χαρακτηρίζεται από χαμηλό ηλεκτρομαγνητικό ίχνος συγκριτικά με τα ελικόπτερα της κατηγορίας του λόγω της ρομβοειδούς διατομής και της ευρείας χρήσης συνθετικών υλικών στην κατασκευή του. Για τον περιορισμό του υπέρυθρου ίχνους έχουν τοποθετηθεί ειδικά διαμορφωμένες εξαγωγές καυσαερίων με κλίση προς τα επάνω και πλάγια προκειμένου τα καυσαέρια να διαχέονται από το κατώρευμα του κύριου στροφείου. Το σύνολο των Ε/Π φέρει σύστημα αυτοπροστασίας αποτελούμενο από δέκτη προειδοποίησης ραντάρ (RWR), σύστημα προειδοποίησης λέιζερ (LWS), σύστημα εντοπισμού εκτόξευσης βλημάτων (MILDS) και σύστημα εκτόξευσης αεροφύλλων / θερμοβολίδων. Το σκάφος παρέχει προστασία από πυρά φορητών όπλων διαμετρήματος τουλάχιστον 7,62 χιλιοστών. Όταν τοποθετούνται τα δύο πλευρικά πολυβόλα, αφαιρούνται 6 θέσεις οπλιτών.

Σήμερα, 14 χώρες έχουν επιλέξει το NH-90, είτε στην έκδοση τακτικών μεταφορών TTH, είτε στην έκδοση ναυτικής συνεργασίας NFH (NATO Frigate Helicopter). Πρόκειται για τις Αυστραλία, Βέλγιο, Φινλανδία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιταλία, Ολλανδία, Νέα Ζηλανδία, Ομάν, Κατάρ, Ισπανία, Σουηδία και Νορβηγία. Από τις 14 αυτές χώρες η Αυστραλία, το Βέλγιο, η Σουηδία και η Νορβηγία έχουν αποφασίσει και ανακοινώσει την απόφαση τους για πρόωρη απόσυρση και αντικατάσταση των ελικοπτέρων λόγω χαμηλής διαθεσιμότητας.

ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Συνολικό Μήκος/Πλάτος/Ύψος	19,56/5,23/4,52 μέτρα
Διάμετρος στροφείων	16,4 μ/3,2 μ
Βάρος (κενό/μέγιστο)	7.500/10.600 κιλά
Ταχύτητα	260 km/h
Αυτονομία	4 ώρες και 10 λεπτά
Μεταφορική ικανότητα	2.500 κιλά
Κινητήρες	2 x RTM-322 των 2.260 shp
Μέγιστη ώση	2.895 shp για 30 δευτερόλεπτα

Τα ελικόπτερα διακρίνονται για τη ταχύτητα τους, την ακτίνα δράσης και τη μεταφορά προσωπικού και ειδικά ομάδων ειδικών δυνάμεων σε δυσπρόσιτα σημεία, όπως βραχονησίδες στο Ανατολικό Αιγαίο και τα Δωδεκάνησα. Δύναται να επιχειρούν νύχτα και με δυσμενείς συνθήκες με απόλυτη ασφάλεια για το μεταφερόμενο προσωπικό. Ενδεικτικά αναφέρουμε πως τα ΝΗ-90 μπορούν μεταφέρουν ελληνικές μονάδες από την Αττική έως το σύμπλεγμα της Μεγίστης, σε περίπου σε 1,5 ώρα.

Ελληνική προμήθεια NH-90

Το ΚΥΣΕΑ ενέκρινε στις 28 Ιουλίου 2000 την υλοποίηση προγράμματος «για την προμήθεια 36 μέσων μεταφορικών και υγειονομικών ελικοπτέρων μαζί με 6 έως 12 ελικόπτερα ειδικών επιχειρήσεων» προκειμένου να καλυφθεί η επιχειρησιακή απαίτηση του ΓΕΣ για «δυνατότητα αερομεταφοράς 1.300 ανδρών, σε μία διαδρομή, από μικτό στόλο CH-47D Chinook και μεταφορικών ελικοπτέρων νέας γενιάς». Στις 29 Αυγούστου 2003 ανατέθηκε σύμβαση αξίας 657.523.069 ευρώ στην κοινοπραξία NH Industries για την προμήθεια 20 Ε/Π ΝΗ90, εκ των οποίων 16 μεταφορικά και 4 διαμόρφωσης ειδικών επιχειρήσεων, μαζί με 4 υγειονομικές συλλογές, εξοπλισμό συντήρησης και ανταλλακτικά αρχικής υποστήριξης, με δικαίωμα προαίρεσης για 14 επιπλέον Ε/Π (12 μεταφορικά και 2 ειδικών επιχειρήσεων).

Στην διαμόρφωση ειδικών επιχειρήσεων του ΕΣ, το NH-90 ενσωματώνει ραντάρ καιρού, ολοκληρωμένο σύστημα νυχτερινής όρασης και πτήσης (FLIR και προβολικά επί κάσκας), σύστημα προειδοποίησης προσέγγισης εμποδίων και βαρούλκο διασώσεως για ανύψωση φορτίου 270 κιλών.

Υποψήφιοι κινητήρες

Οι υποψήφιοι κινητήρες για τον εξοπλισμό των ελληνικών ελικοπτέρων ήταν ο RTM-322 της βρετανογαλλικής Rolls Royce / Turbomeca και ο T-700 της αμερικανοιταλικής κοινοπραξίας General Electric / Fiat Avio General Electric. Ο ανταγωνισμός μεταξύ των εταιρειών οδήγησε στην μείωση της αρχικής τιμής κατά 10%-15% για τον κάθε κινητήρα, ενώ η βρετανογαλλική κοινοπραξία προσέφερε επταετή εγγύηση χωρίς επιπλέον κόστος, έναντι δύο ετών της ανταγωνίστριας.

Τελικός νικητής αποδείχθηκε η Rolls-Royce Turbomeca με τον (RRTM) RTM322, που εξοπλίζει το 85% του συνολικού στόλου ελικοπτέρων NH-90 που έχουν παραχθεί μέχρι σήμερα. Και αυτό, παρόλο που ο αμερικανικός κινητήρας είναι σχεδόν ίδιος με των Apache και Seahawk που υπάρχουν κατά δεκάδες στο ελληνικό οπλοστάσιο προσφέροντας ένα μεγάλο πλεονέκτημα από πλευράς ομοιοτυπίας.

Ο κινητήρας διαθέτει στιβαρή κατασκευή και η ανάπτυξή του έγινε με γνώμονα την ευκολία συντήρησης και τη χαμηλή κατανάλωση καυσίμου καθ' όλη τη διάρκεια της επιχειρησιακής ζωής του. Οι προγραμματισμένοι καθημερινοί έλεγχοι διαρκούν μόλις 4 λεπτά και έτσι ο TRM322 αποδεικνύεται πολύ οικονομικός, ενώ τα υψηλής ποιότητας υλικά κατασκευής του (ανοξείδωτος χάλυβας και τιτάνιο) τον προστατεύουν από τη διάβρωση αλλά και τα πλήγματα από βλήματα ή τις συγκρούσεις με ξένα σώματα (πχ. πουλιά).

Το ΓΕΣ, που θα χρησιμοποιήσει τα ελικόπτερα για μαζική μεταφορά τουλάχιστον 364 καταδρομέων την κάθε φορά με αντίξοες συνθήκες και σε διάφορα εδάφη, έδωσε ιδιαίτερη έμφαση κατά τον καθορισμό των προδιαγραφών στον μηχανισμό διαχωρισμού τυχόν άμμου από τον ατμοσφαιρικό αέρα. Ενώ, όμως, ο αμερικανοϊταλικός κινητήρας έχει ενσωματωμένο το σχετικό σύστημα (IPS), στη γαλλοβρετανική πρόταση η ανάγκη καλύπτεται με την προσθήκη ξεχωριστού φίλτρου.

Πρωτοφανής καθυστέρηση παραδόσεων

Αν και οι παραδόσεις των ελικοπτέρων έπρεπε να ξεκινήσουν με 7 μονάδες το 2006 για να ακολουθήσουν 5 το 2007, 6 το 2008 και τα τελευταία 2 το πρώτο εξάμηνο του 2009, οκτώ χρόνια μετά την υπογραφή της σύμβασης (2002) ο ελληνικός στρατός δεν διέθετε κανένα από αυτά σε υπηρεσία. Αιτία ήταν οι τεχνικές παρατηρήσεις που έφτασαν τις 200 και σε αυτές περιλαμβάνεται η ενσωμάτωση φιλτροδιαχωριστών άμμου, η τοποθέτηση όμως των οποίων σύμφωνα με την κατασκευάστρια εταιρεία θα επιβαρυνόταν ο πελάτης.

Στις 5 Αυγούστου 2010 υπεγράφη η τρίτη κατά σειρά τροποποίηση της αρχικής σύμβασης, στην οποία εξετάστηκαν τα προβλήματα που αντιμετώπιζε η κοινοπραξία NHI στην ολοκλήρωση της ανάπτυξης των Ε/Π και συμφωνήθηκε η παραλαβή των πρώτων 4 Ε/Π Αρχικής Επιχειρησιακής Ικανότητας (IOC+), η μετατόπιση του χρονοδιαγράμματος παραδόσεων, η μείωση του πληρωτέου ποσού κατά 70.030.540 €, η χορήγηση πίστωσης ύψους 20 εκατ. € για υλικά και υπηρεσίες εν συνεχεία υποστήριξης, η παροχή πρόσθετων υλικών-υπηρεσιών εκτιμώμενης αξίας 30 εκατ. € ενώ έγινε παρακράτηση ύψους 1,2 εκατ. € για κάθε ένα από τα πρώτα 4 Ε/Π μέχρι την ολοκλήρωση των εργασιών μετασκευής τους σε Πλήρους Επιχειρησιακής Ικανότητας (FOC). Tα πρώτα δύο Ε/Π ΝΗ90 αφίχθησαν στις 7 Ιουνίου 2011 στο αεροδρόμιο Μεγάρων και εντάχθηκαν στο 2ο Τάγμα Ελικοπτέρων Αεροπορίας Στρατού.

Μετά από σειρά διαπραγματεύσεων, η κατασκευάστρια υποσχέθηκε την επίλυση των τεχνικών παρατηρήσεων και προβλημάτων, η καθυστέρηση όμως της παράδοσης ενείχε ποινικές ρήτρες, οι οποίες περιλαμβάνονταν ως όρος στο αρχικό συμβόλαιο. Αυτές φτάνουν στο ποσό των 180 εκατ. ευρώ εκ των οποίων η εταιρεία NH Industries πρότεινε τον συμψηφισμό των 80 εκατ. ευρώ. Στις 5 Αυγούστου 2010 υπογράφηκε η Τροποποίηση Νο 3 της Σύμβασης 034Α/03 και σύμφωνα με όσα προέβλεπε δύο ελικόπτερα θα παραδίδονταν στις αρχές του 2011, για να ακολουθήσουν τα υπόλοιπα 18 σταδιακά σε διάστημα 4,5 ετών από τότε. Δέκα χρόνια αργότερα, τα τελευταία 6 ελικόπτερα δεν είχαν ακόμη παραληφθεί, ενώ και τα υφιστάμενα είχαν τεράστιο πρόβλημα διαθεσιμότητας και ήταν ουσιαστικά καθηλωμένα στο έδαφος.

Αξίζει να σημειωθεί ότι από τις συνολικά 14 χώρες που είχαν επιλέξει το NH-90 σε όλες του τις εκδόσεις, οι Αυστραλία, Βέλγιο, Σουηδία και η Νορβηγία έχουν αποφασίσει πρόωρη απόσυρση τους και αντικατάσταση από άλλους τύπους ελικοπτέρων.

Τελική παραλαβή των NH-90

Το πρόβλημα παραλαβής των ελικοπτέρων λύθηκε στις 8 Απριλίου 2021, με την υπογραφή από τη ΓΔΑΕΕ και εκπροσώπους της κατασκευάστριας εταιρείας της 6ης Τροποποίηση της Σύμβασης Υπ' αριθμ.: 034Α/03. Οι διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν στις 3 Ιουνίου 2019 και απαιτήθηκαν 22 μήνες μέχρι την υπογραφή της. Έτσι άνοιξε ο δρόμος για την παραλαβή των τελευταίων έξι ελικοπτέρων NH-90, με το πρώτο να παραδίδεται 19 μήνες μετά την υπογραφή (Νοέμβριος 2022).

Στο 15ο ελικόπτερο ενσωματώνονται όλες οι τροποποιήσεις που έχει εκδόσει ο κατασκευαστής υπό τύπον τεχνικών οδηγιών, οι οποίες θα πρέπει να γίνουν και στα 14 ελικόπτερα που έχουν παραδοθεί ήδη. Θα πρέπει να σημειωθει ότι τα 4 πρώτα NH-90 που παρέλαβε η Αεροπορία Στρατού ήταν Αρχικής Επιχειρησιακής Ικανότητος + (IOC+), κάτι που σημαίνει ότι τα καθηλωμένα εδώ και χρόνια ελικόπτερα θα πρέπει να μεταφερθούν στην Γαλλία προκειμένου να υποβληθούν στις σχετικές εργασίες. Μεταξύ των τροποποιήσεων, περιλαμβάνονται αλλαγές σε κεραίες ασυρμάτων και δομικές ενισχύσεις στο δάπεδο με πιο πυκνές δομικές κυψέλες (honeycomb).

Σχεδόν ένα χρόνο μετά την παραλαβή του 15ου από τα συνολικά 20 ελικόπτερα ΝΗ-90 και 20 χρόνια έπειτα από την υπογραφή της σχετικής Σύμβασης (!!) τα προβλήματα συνεχίζονται. H παράδοση του 16ου ελικοπτέρου μετατέθηκε από τον Οκτώβριο 2023 στον Δεκέμβριο 2023 και τελικά παραλήφθηκε τον Μάρτιο του 2024. Παραμένει άγνωστο πότε θα παραδοθούν τα τελευταία ΝΗ-90.

Παράλληλα, στις 14 Οκτωβρίου 2021 δόθηκε η κοινοβουλευτική έγκριση κύρωσης της σύμβασης τεχνικής υποστήριξης για τα υφιστάμενα ελικόπτερα, ύψους 50.000.000 ευρώ. Έτσι άνοιξε ο δρόμος για την απρόσκοπτη ροή ανταλλακτικών, ώστε τα καθηλωμένα ελικόπτερα με χαμηλές διαθεσιμότητες να βρεθούν στον αέρα. Ωστόσο, μέχρι σήμερα δεν έχει υπογραφεί η σχετική σύμβαση και η τελευταία εξέλιξη είναι η υπογραφή, στις 24 Νοεμβρίου του 2022, της σύμβασης 006A/2022 για την προμήθεια ανταλλακτικών.

Την ίδια ώρα, τα ελάχιστα διαθέσιμα NH-90 εξακολουθούν να χρησιμοποιούνται κατά κύριο λόγο όχι για την εκπαίδευση των Μονάδων Ειδικών Επιχειρήσεων ή σε άλλες εκπαιδευτικές δραστηριότητες για τις οποίες αποκτήθηκαν, αλλά σε αεροδιακομιδές από τα νησιά του Αιγαίου αλλά και σε μεταφορές. Και αυτό, γιατί οι γιατροί του ΕΚΑΒ επικαλούνται λόγους ασφάλειας και αρνούνται να πετάξουν με τα ελικόπτερα του ΕΚΑΒ.

Συζήτηση στο forum