ΕΠΟΠ - Δικαιώματα και υποχρεώσεις

Ο αριθμός των Επαγγελματιών Οπλιτών καθορίζεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Εθνικής Άμυνας και Οικονομικών, κατατάσσονται με το βαθμό του Στρατιώτη - Ναύτη - Σμηνίτη και κατανέμονται στα Όπλα - Σώματα και είδικότητες του Κλάδου των Ενόπλων Δυνάμεων όπου ανήκουν ή στα Κοινά Σώματα

Η πορεία τους χαρακτηρίζεται από ευκαιρίες μονιμοποίησης, εξελίξιμες μισθολογικές βαθμίδες, και ένα συγκεκριμένο σύστημα μεταθέσεων που εστιάζει στις ανάγκες της εθνικής ασφάλειας. Οι ΕΠΟΠ αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της άμυνας και συμβάλλουν καθοριστικά στη διατήρηση της ετοιμότητας των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων. ι συνθήκες εργασίας τoυς περιλαμβάνουν συχνές μεταθέσεις, οκτάωρο ωράριο εργασίας με βάρδιες και απαιτητική εργασία, ιδιαίτερα κατά την περίοδο της εκπαίδευσης και των στρατιωτικών επιχειρήσεων.

Η διαδικασία εισαγωγής και εκπαίδευσης των ΕΠΟΠ περιλαμβάνει την υποβολή δικαιολογητικών, την επιλογή ειδικοτήτων και την εκπαίδευση σε Σχολές και Κέντρα Εκπαιδεύσεως. Μετά τη μονιμοποίησή τους μπορεί να αποκτήσουν και δεύτερη επιχειρησιακή ειδικότητα, ανάλογα με τις ανάγκες.

Υποχρεωτική παραμονή

Οι Επαγγελματίες Οπλίτες αναλαμβάνουν επταετή υποχρέωση παραμονής στις Ένοπλες Δυνάμεις, εκτός και αν γίνει δεκτή αίτηση παραίτησής τους. Μετά τη συμπλήρωση της 7ετούς υπηρεσίας, μπορούν να μονιμοποιηθούν με το βαθμό που φέρουν, εφόσον:

• επιτύχουν σε γραπτές εξετάσεις δοκιμασίας και
• κριθούν για μονιμοποίηση από τα αρμόδια Συμβούλια Κρίσεων, τα οποία λαμβάνουν υπόψη και τις εισηγήσεις των Διοικητών

Βαθμοί και προαγωγές ΕΠΟΠ

Οι Επαγγελματίες Οπλίτες προάγονται μέχρι το βαθμό του Αρχιλοχία ανάλογα με τα χρόνια υπηρεσίας και του Ανθυπασπιστή μόνο για ανδραγαθεία. Οι προαγωγές καθορίζονται ως εξής:

• Οι ΕΠΟΠ προάγονται στο βαθμό του Δεκανέα με την συμπλήρωση 1 ετών από την κατάταξή τους εάν έχουν ήδη υπηρετήσει τη στρατιωτική τους θητεία, ή 2 ετών εάν δεν έχουν υπηρετήσει
• Οι Δεκανείς προάγονται στο βαθμό του Λχία με την συμπλήρωση 8 ετών στο βαθμό του Δεκανέα
• Οι Λοχίες προάγονται στο βαθμό του Επιλοχία με την συμπλήρωση 8 ετών στο βαθμό του Λοχία
• Οι Επιλοχίες προάγονται στο βαθμό του Αρχιλοχία με την συμπλήρωση 8 ετών στο βαθμό του Επιλοχία

Κομβικό σημείο με καθοριστική σημασία για την εξέλιξη των ΕΠΟΠ έχει η πιθανή μετάταξή τους στο σώμα των μονίμων υπαξιωματικών. Κάθε χρόνο τα Γενικά Επιτελεία ΣΞ, ΠΝ και ΠΑ προκηρύσσουν μετατάξεις ΕΠΟΠ στο σώμα των μονίμων υπαξιωματικών, οι οποίες αφορούν σε σχεδόν όλες τις ειδικότητες. Οι μετατασσόμενοι εντάσσονται στις αντίστοιχες επετηρίδες και ακολουθούν την εξέλιξή τους, ενώ με την ολοκλήρωση της μετάταξης δεν υφίσταται πλέον καμία διαφορά μεταξύ των αποφοίτων ΑΣΣΥ και των Επαγγελματιών Οπλιτών.

Μισθός Επαγγελματία Οπλίτη

Οι Επαγγελματίες Οπλίτες με την κατάταξή τους λαμβάνουν μισθό Λοχία μη Παραγωγικής Σχολής, ενώ η μισθολογική τους κλίμακα διαμορφώνεται ανάλογα με τα έτη υπηρεσίας ως εξής:

• με την συμπλήρωση τριών (3), οκτώ (8), δεκατεσσάρων (14), δεκαοκτώ (18), είκοσι δύο (22), είκοσι πέντε (25), και είκοσι εννέα (29) ετών συνολικής πραγματικής υπηρεσίας, προάγονται μισθολογικά στους βαθμούς Επιλοχία, Αρχιλοχία, Ανθυπασπιστή, Ανθυπολοχαγού, Υπολοχαγού, Λοχαγού και Ταγματάρχη αντιστοίχως.
• με την συμπλήρωση πέντε (5), έντεκα (11), δεκατέξι (16), είκοσι (20), είκοσι επτά (27), και τριάντα ένα (31) έτη συνολικής πραγματικής υπηρεσίας, λαμβάνουν τα 2/3 της διαφοράς του βασικού μισθού του Επιλοχία και Αρχιλοχία, Αρχιλοχία και Ανθυπασπιστή, Ανθυπασπιστή και Ανθυπολοχαγού, Ανθυπολοχαγού και Υπολοχαγού, Ταγματάρχη και Λοχαγού, Αντισυνταγματάρχη και Ταγματάρχη αντιστοίχως.

Σύμφωνα με το μισθολόγιο που ανακοινώθηκε τον Απρίλιο 2025, ο μισθός του Επαγγελματία Οπλίτη καθορίζεται ως εξης:

• ΕΠΟΠ Δεκανέας με 3 έτη υπηρεσίας: από 809,3 σε 933,3 ευρώ καθαρά (ακαθάριστα από 1.214 σε 1.400 ευρώ)
• ΕΠΟΠ Λοχίας με 13 έτη υπηρεσίας: Από 949,3 σε 1.100 ευρώ καθαρά (ακαθάριστα από 1.424 σε 1.650 ευρώ)

Τα παραπάνω ποσά αφορούν στις βασικές παροχές αγάμων (βασικός μισθός, επίδομα θέσεως ευθύνης και ιδιαιτέρων συνθηκών εργασίας και επικινδυνότητος) και δεν περιλαμβάνουν επιπρόσθετα επιδόματα, όπως οικογενειακής παροχής, παραμεθορίου, επιδόματα κινδύνου καθώς και προσαυξήσεις του επιδόματος ιδιαιτέρων συνθηκών εργασίας και επικινδυνότητος λόγω οικογενειακής καταστάσεως κ.λπ.

Ασφάλεια και σύνταξη ΕΠΟΠ

Οι Επαγγελματίες Οπλίτες υπάγονται για τα 10 πρώτα χρόνια εθελοντικής υπηρεσίας στην ασφάλιση του Κλάδου Συντάξεων του ΙΚΑ και του ΙΚΑ - ΤΕΑΜ, ενώ για την υγειονομική τους περίθαλψη, καλύπτονται από το Δημόσιο. Με την μονιμοποίησή τους καθίστανται μέτοχοι των Μετοχικών Ταμείων και των Ταμείων Αλληλοβοηθείας των Κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων. Ο χρόνος ασφάλισής τους στο ΙΚΑ και στο ΙΚΑ - Τ.Ε.Α.Μ συνυπλογίζεται, σύμφωνα με τις διατάξεις της διαδοχική ασφάλισης.

Το δικαίωμα λήψης εφάπαξ βοηθήματος, θεμελειώνεται μετά τη συμπλήρωση είκοσι πέντε (25) ετών πραγματικής υπηρεσίας.

Αποζημίωση

Οι Επαγγελματίες Οπλίτες που απολύονται από τις Ένοπλες Δυνάμεις μετά την ολοκλήρωση της 7ετούς αρχικής υπηρεσίας τους, δικαιούνται εφάπαξ αποζημίωση, που καθορίζεται στο διπλάσιο των ετών υπηρεσίας επί τις αντίστοιχες μηνιαίες αποδοχές που λαμβάνουν κατά την απόλυσή τους. Την ίδια αποζημίωση δικαιούνται και τα μέλη της οικογενείας το ΕΠΟΠ που αποβιώνει κατά την διάρκεια της υπηρεσίας του. Όσοι απολύονται μετά την ευδόκιμη συμπλήρωση της 7ετούς υποχρέωσης παίρνουν εφάπαξ αποζημίωση ίση με το διπλάσιο των ετών υπηρεσίας επί τις αντίστοιχες μηνιαίες αποδοχές που λαμβάνουν κατά την απόλυσή τους.

Απόλυση ΕΠΟΠ

Οι Επαγγελματίες Οπλίτες απολύονται στις ακόλουθες περιπτώσεις:

• όταν λήξει η 7ετής αρχική υποχρέωσή τους και εφόσον δεν υποβάλλουν αίτηση μονιμοποίησης
• αν καταδικαστούν αμετακλήτως σε κάθειρξη ή σε φυλάκιση
• αν στερηθούν αμετακλήτως τα πολιτικά τους δικαιώματα
• αν κριθούν ακατάλληλοι από τα αρμόδια Συμβούλια Κρίσεων
• αν λάβουν αναρρωτική άδεια παραπάνω από 12 μήνες ή νοσηλευθούν για το ίδιο χρονικό διάστημα εντός μίας πενταετίας ή εφόσον η αναρρωτική άδεια και νοσηλεία συσωρευτικώς συμπληρώνει το παραπάνω χρονικό διάστημα εντός πενταετίας.
• αν κριθούν για λόγους υγείας ανίκανοι για την ενεργό υπηρεσίας στις Ένοπλες Δυνάμεις
• όταν υποβάλλουν παραίτηση (μετά την πάροδο τριετίας) και αυτή γίνει αποδεκτή από τα αρμόδια Συμβούλια
• οι ΕΠΟΠ, με την πάροδο πενταετούς πραγματικής υπηρεσίας κρίνονται από τα αρμόδια Συμβούλια και αφόσον παρουσιάζουν ουσιώδεις ελλείψεις ή έχουν υποπέσει σε σοβαρά παραπτώματα

Μεταθέσεις

Για τους επαγγελματίες οπλίτες θεσμοθετείται ένα σφιχτό σύστημα μεταθέσεων, που προβλέπει μεταθέσεις σε μονάδες της πρώτης γραμμής για τα πρώτα επτά χρόνια της καριέρας τους στο στρατό, εκτός και εάν πρόκειται για γυναίκες που μπορούν να βρεθούν σχετικά σύντομα σε μια θέση γραφείου. Στο στρατό ξηράς σχεδόν όλοι θα βρεθούν να υπηρετούν στα σύνορα, και αυτό που ωθεί τους περισσότερους να υποβάλουν αίτηση πρόσληψης είναι η ανεργία. Στο ναυτικό οι θέσεις καλύπτονται με δυσκολία, καθώς προορίζονται για υπηρεσία στα καράβια αντικαθιστώντας τους ναύτες. Η αεροπορία αποτελεί τον κλάδο πρώτης επιλογής, όμως δεν έχει πολλές μονάδες στα σύνορα και οι θέσεις είναι λίγες.

Η επιλογή του στρατού να υπηρετούν οι ΕΠΟΠ στα νησιά και τον Εβρο φαίνεται να τηρείται, αφού με διαταγές ορίζεται ότι σκοπός των μεταθέσεων των ΕΠΟΠ είναι η αύξηση της ισχύος. Έτσι, ακόμη και μετά τα πρώτα επτά χρόνια υπηρεσίας τους παίρνουν μετάθεση σε συγκεκριμένες θέσεις που προβλέπονται από τους πίνακες οργανώσεως. Εξαίρεση από τον κανόνα αποτελεί το γυναικείο φύλο, που έχει ειδικότητες διοικητικής μέριμνας. Υπηρετούν σε θέσεις υποστήριξης των κλάδων και στα κοινά σώματα των ενόπλων δυνάμεων. Μόνο όταν συμπληρώσουν 10 έως 15 χρόνια μπορούν οι άντρες να καταλάβουν ανάλογες θέσεις.

Οι περιορισμοί στις μετάθεσεις συνοψίζονται ως εξής:

• Καλύπτουν μόνο επιχειρησιακές θέσεις και τεχνικές ειδικότητες
• Βασικό κριτήριο μετάθεσης είναι η ειδικότητα. Απαγορεύεται να υπηρετούν σε θέση που δεν προβλέπεται
• Απαγορεύεται να καλύπτουν θέσεις πολιτικού προσωπικού ή άλλου προσωπικού διαφορετικής ειδικότητας
• Μετατίθενται κατά προτεραιότητα σε μονάδες των ΑΣΔΕΝ, ΣΔΑΕΕ και Δ' ΣΣ ή όπου επιβάλλεται από την ειδικότητά τους (Hawk, ειδικές δυνάμεις).
• ΕΠΟΠ με νοσηλευτική ή παραϊατρική ειδικότητα υπηρετούν για δύο χρόνια σε νοσοκομεία (401 ΓΣΝΑ και 424 ΓΣΝΕ
• Οι ΕΠΟΠ, τέλος, δεν μπορούν να υπηρετούν σε μονάδα στην οποία ο διοικητής είναι πρώτου βαθμού συγγενής τους. Μπορεί, πάντως, να λαμβάνεται υπόψη για την πρώτη μετάθεση η εντοπιότητα και ο τόπος διαμονής τους

Μπορούν να συμμετάσχουν σε ειρηνευτικές αποστολές μόνο όταν:

• Εχουν ήδη κάνει στρατιωτική θητεία, έξι μήνες μετά τη βασική και την ειδική εκπαίδευση
• Εάν δεν έχουν υπηρετήσει φαντάροι, ένα χρόνο μετά τη βασική και την ειδική εκπαίδευση

Υπηρεσίες που εκτελούν

Ο αριθμός των υπηρεσιών που εκτελούν οι ΕΠΟΠ κάθε μήνα καθορίζεται κατά την κρίση των διοικητών των Μονάδων που υπηρετούν, μετά από έγκριση των προϊστάμενων σχηματισμών, ανάλογα με:

• Τη δύναμη σε προσωπικό και μέσα των Μονάδων και των Υπηρεσιών που υπηρετούν
• Την έκταση των υποχρεώσεων ασφαλείας των Μονάδων ή της Υπηρεσίας που υπηρετούν πιθανή διάθεση προσωπικού, ειδικές συνθήκες, αποστολές κ.λπ.)
• Τον αριθμό των υπηρεσιών των ομοιοβάθμων στρατεύσιμων οπλιτών
• Την οικογενειακή κατάσταση των Επαγγελματιών Οπλιτών

Οι υπηρεσίες τους έχουν καθοριστεί επακριβώς και σε γενικές γραμμές είναι ανάλογες σε αριθμό και είδος με αυτό των Μόνιμων Υπαξιωματικών στην ίδια Μονάδα. Ειδικότερα, μέχρι τη συμπλήρωση του απαραίτητου χρόνου προαγωγής στο βαθμό του Δεκανέα (1 ή 2 χρόνια ανάλογα) εκτελούν υπηρεσίες όμοιες με αυτές που εκτελούν οι ομοιόβαθμοί τους κληρωτοί οπλίτες και προβλέπονται από τους στρατιωτικούς κανονισμούς. Μετά την προαγωγή τους στο βαθμό του Δνέα μέχρι και Αρχιλοχία, εκτελούν όλες τις υπηρεσίες που προβλέπονται για τους Υπαξιωματικούς. Το ωράριο εργασίας που ακολουθούν οι Επαγγελματίες Οπλίτες (πλην αυτών που εκτελούν υπηρεσία) είναι ίδιο με αυτό των Μονίμων Υπαξιωματικών.

Πλεονεκτήματα των ΕΠΟΠ

• Δεν χρειάζονται γραπτές εξετάσεις για την κατάταξη
• Αμείβονται από την πρώτη ημέρα της κατάταξής τους
• Εάν είναι κάτοχοι πτυχίου ανώτατης εκπαίδευσης ΑΕΙ και ΤΕΙ έχουν τη δυνατότητα να μεταταχθούν στο σώμα των μονίμων υπαξιωματικών με τους βαθμούς του Αρχισμηνία, Επισμηνία και Σμηνία και σε όλες της ειδικότητες της ΣΜΥΑ με βάση τα πτυχίο της σχολής ΑΕΙ-ΤΕΙ
• Ένας σημαντικός αριθμός υποψήφιων διαθέτει ήδη πτυχίο ανώτατης εκπαίδευσης οι οποίοι μπορούν να συνεχίσουν με μεταπτυχιακές και διδακτορικές σπουδές
• Όσοι, νεοπροσλαμβανόμενοι, είναι φοιτητές μπορούν να συνεχίσουν τις σπουδές τους με τις διευκολύνσεις που παρέχει ο νόμος για τους εργαζόμενους φοιτητές
• Όσοι έχουν πτυχίο Λυκείου μπορούν να λάβουν μέρος στις εισαγωγικές εξετάσεις του υπουργείου παιδείας ή να κάνουν χρήση άλλων διατάξεων, όπως το 10%, για την είσοδό τους σε πανεπιστημιακή σχολή
• Η μετάταξή τους στο σώμα των μονίμων υπαξιωματικών αυτονόητα σημαίνει ότι όλοι είναι κάτοχοι πτυχίου ανώτατης εκπαίδευσης ενώ οι συνάδελφοί τους, απόφοιτοι της ΣΜΥΑ, είναι κάτοχοι πτυχίου μεταλυκειακής εκπαίδευσης, επιπέδου ΙΕΚ
• Οι κάτοχοι πτυχίου ανώτατης εκπαίδευσης ή ΙΕΚ έχουν αναγνωρισμένα επαγγελματικά δικαιώματα με βάση το πτυχίο τους και δύνανται να κάνουν χρήση του πτυχίου τους αν για οποιοδήποτε λόγο αποφασίσουν να αποχωρήσουν από τις ΕΔ

Μειονεκτήματα των ΕΠΟΠ

• Ο προβλεπόμενος καταληκτικός βαθμός, για τους μη μετατασσόμενους, είναι του Αρχισμηνία
• Η εκτέλεση παράλληλων καθηκόντων και υπηρεσιών άσχετα με την ειδικότητά τους σε συνδυασμό με τη μακροχρόνια παραμονή σε χαμηλούς βαθμούς
• Είναι νεότεροι των ομοιοβάθμων τους μονίμων υπαξιωματικών
• Κατατάσσονται στην κατηγορία Γ΄ της μισθολογικής κλίμακας
• Οι κάτοχοι πτυχίου πανεπιστημίου που μετατάσσονται στο σώμα των μονίμων υπαξιωματικών δεν δύνανται να μεταταχθούν στο σώμα των αξιωματικών
• Υφίσταται σχετικός βαθμός δυσκολίας, λόγω της φύσης της εργασίας, για την ολοκλήρωση των σπουδών σε πανεπιστημιακές σχολές
• Τα σημερινά δεδομένα δεν προεξοφλούν και την μελλοντική πολιτική, της Πολεμικής Αεροπορίας, περί μετατάξεων