Αντιρρησίες Συνείδησης
Ως αντιρρησίες συνείδησης μπορεί να αναγνωρίζονται όσοι επικαλούνται τις θρησκευτικές ή ιδεολογικές τους πεποιθήσεις προκειμένου να μην εκπληρώσουν τις στρατιωτικές τους υποχρεώσεις για λόγους συνείδησης. Οι λόγοι συνείδησης θεωρούνται ότι έχουν σχέση με μια γενική αντίληψη περί ζωής, βασισμένη σε συνειδητές θρησκευτικές, φιλοσοφικές ή ηθικές πεποιθήσεις, που εφαρμόζονται από το άτομο απαράβατα και εκδηλώνονται με τήρηση ανάλογης συμπεριφοράς.
Στρατεύσιμοι αντιρρησίες συνείδησης
Ως προς τους κληρωτούς, οι αντιρρησίες συνείδησης καλούνται με τον νέο νόμο να προσφέρουν είτε άοπλη στρατιωτική θητεία, είτε εναλλακτική πολιτική κοινωνική υπηρεσία. Ο νομοθέτης δεν περιλαμβάνει στον όρο αντιρρησίες όσους:
- Έχουν υπηρετήσει ένοπλοι για οποιοδήποτε διάστημα στις ελληνικές ή ξένες Ένοπλες Δυνάμεις ή Σώματα Αφαλείας.
- Έχουν πάρει άδεια οπλοφορίας ή έχουν ζητήσει τέτοια άδεια, όσοι μετέχουν σε μεμονωμένες ή συλλογικές δραστηριότητες σκοπευτικών αγώνων, κυνηγιού και λοιπές που έχουν άμεση σχεση με τη χρήση όπλων
- Έχουν καταδικαστεί ή εκκρεμεί σε βάρος τους ποινική δίωξη για έγκλημα που έχει σχέση με τη χρήση όπλου, πυρομαχικών ή παράνομης βίας
| Έτος | Κατηγορία | Εξετάστηκαν | Εγκρίθηκαν | Απορρίφθηκαν |
|---|---|---|---|---|
| 2011 | Ιδεολογικές πεποιθήσεις | 2 | - | 2 |
| Θρησκευτικές πεποιθήσεις | 129 | 125 | 4 | |
| 2010 | Ιδεολογικές πεποιθήσεις | 1 | - | 1 |
| Θρησκευτικές πεποιθήσεις | 101 | 100 | 1 | |
| 2009 | Ιδεολογικές πεποιθήσεις | 3 | - | 3 |
| Θρησκευτικές πεποιθήσεις | 167 | 165 | 2 | |
| 2008 | Ιδεολογικές πεποιθήσεις | 2 | 1 | 1 |
| Θρησκευτικές πεποιθήσεις | 110 | 110 | - | |
| 2007 | Ιδεολογικές πεποιθήσεις | 4 | 2 | 2 |
| Θρησκευτικές πεποιθήσεις | 174 | 174 | - | |
| 2006 | Ιδεολογικές πεποιθήσεις | 2 | - | 2 |
| Θρησκευτικές πεποιθήσεις | 102 | 102 | - | |
| 2004 | - | 48 | 46 | 2 |
| 2003 | - | 94 | 92 | 2 |
| 2002 | - | 104 | 101 | 3 |
| 2001 | - | 114 | 113 | 1 |
| 2000 | - | 168 | 167 | 1 |
| 1999 | - | 160 | 157 | 3 |
| 1998 | - | 177 | 172 | 5 |
Τον Ιανουάριο του 2010, η Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας έκρινε ότι οι καλούμενοι ως έφεδροι, οι οποίοι υπηρέτησαν κανονικά την στρατιωτική τους θητεία, σε περίπτωση που κληθούν για μετεκπαίδευση, εφόσον μετά τη θητεία τους έγιναν αντιρρησίες συνειδήσεως, μπορούν να εκπληρώσουν εναλλακτική πολιτική κοινωνική υπηρεσία. Συγκεκριμένα, η απόφαση υπ' αριθμ.170/2010 ορίζει ότι οι καλούμενοι προς μετεκπαίδευση εφεδρείας, εφόσον έχουν ενταχθεί σε δόγματα που δεν δέχονται την ένοπλη στρατιωτική θητεία, μπορούν να επικαλεστούν τις διατάξεις περί αντιρρησιών συνείδησης για εκπλήρωση εναλλακτικής πολιτικής κοινωνικής υπηρεσίας.
Το ΣτΕ το απασχόλησε η περίπτωση έφεδρου ανθυπολοχαγού που υπηρέτησε τη θητεία του και το 2003 κλήθηκε για μετεκπαίδευση. Εκείνος κατέθεσε αίτηση και ζήτησε να εκπληρώσει εναλλακτική πολιτική κοινωνική υπηρεσία ως αντιρρησίας συνειδήσεως, προσκομίζοντας παράλληλα πιστοποιητικό της Κεντρικής Εκκλησίας των Χριστιανών Μαρτύρων του Ιεχωβά Ελλάδος, το οποίο ανέφερε ότι από το 2003 ανήκει στο δόγμα αυτό. Το Στρατολογικό Γραφείο απέρριψε το αίτημα με την αιτιολογία ότι ήδη έχει υπηρετήσει στις Ένοπλες Δυνάμεις. Ο πολίτης δεν εμφανίστηκε για την εκπλήρωση της εφεδρείας και κηρύχθηκε ανυπότακτος εσωτερικού σε καιρό ειρήνης και του επιβλήθηκε εξάμηνη πρόσθετη στρατιωτική θητεία.
Η Ολομέλεια του ΣτΕ έκρινε μη νόμιμη την αιτιολογία με την οποία απέρριψε το Στρατολογικό Γραφείο το αίτημά του πολίτη. Ειδικότερα, αναφέρεται στην απόφαση ότι σύμφωνα με τις συνταγματικές επιταγές, την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προστασία των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ) και τη νομοθεσία, "εφόσον ο αιτών μετάβαλε θρησκευτικές απόψεις, ενστερνιζόμενος το δόγμα της Κεντρικής Εκκλησίας των Χριστιανών Μαρτύρων του Ιεχωβά, μετά την εκπλήρωση ένοπλής στρατιωτικής υπηρεσίας, διατελών στην κατάσταση της εφεδρείας, η μεταβολή αυτή δεν αποτελούσε λόγο αποκλεισμού του από την υπαγωγή στις διατάξεις του Ν.2510/1997 περί αντιρρησιών συνειδήσεως, προκειμένου υπό την εν λόγω στρατιωτική κατάσταση να εκπληρώσει εναλλακτική πολιτική κοινωνική υπηρεσία".
Δικαιολογητικά & Προθεσμίες κατάθεσης
Για την εξέταση των αιτημάτων αναγνώρισης τους ως αντιρρησιών συνείδησης, κατ' εφαρμογή των δια τάξεων του ν. 3421/2005 (ΦΕΚΑ'302), οι ενδιαφερόμενοι καταθέτουν στο αρμόδιο Στρατολογικό Γραφείο τα εξής δικαιολογητικά:
- Αίτηση, στην οποία αναφέρουν τα πλήρη ληξιαρχικά τους στοιχεία, τη διεύθυνση διαμονής τους, το είδος της υπηρεσίας που επιλέγουν να εκπληρώσουν (άοπλη στρατιωτική υποχρέωση ή εναλλακτική υπηρεσία), καθώς και τις γραμματικές και επαγγελματικές τους γνώσεις
- Υπεύθυνη δήλωση του ν. 1599/1986, στην οποία δηλώνουν τους λόγους που επικαλούνται για να αναγνωρισθούν ως αντιρρησίες συνείδησης, ότι δεν έχουν υπηρετήσει στα Σώματα Ασφαλείας ή στις Ελληνικές ή ξένες ένοπλες δυνάμεις και ότι δεν συμμετέχουν σε μεμονωμένες ή συλλογικές δραστηριότητες σκοπευτικών αγώνων, κυνηγίου κτλ, οι οποίες έχουν άμεση σχέση με τη χρήση όπλων. Η δήλωση αυτή μπορεί να συνοδεύεται από οποιαδήποτε άλλα έγγραφα στοιχεία, τα οποία είτε ενισχύουν, είτε διευκρινίζουν τους ισχυρισμούς του ενδιαφερομένου
- Έγγραφα στοιχεία των αρμοδίων Αρχών από τα οποία να προκύπτει ότι δεν κατέχουν άδεια οπλοφορίας ή κυνηγίου, ούτε έχουν ζητήσει να τους χορηγηθούν τέτοιες άδειες, καθώς και ότι δεν έχουν καταδικαστεί ούτε διώκονται για έγκλημα, που έχει σχέση με χρήση όπλων, πυρομαχικών ή παράνομη βία
Τα δικαιολογητικά κατατίθενται στο αρμόδιο Στρατολογικό Γραφείο μέσα σε αποκλειστικές προθεσμίες, ως εξής:
- Από τους στρατευσίμους: Από την ημερομηνία πρόσκλησής τους για κατάταξη στις Ένοπλες Δυνάμεις, μέχρι την ημερομηνία που υποχρεούνται για κατάταξη σε αυτές
- Από τους ανυπότακτους: Μετά τη διακοπή της ανυποταξίας τους και μέχρι την ημερομηνία που υποχρεούνται για κατάταξη στις Ένοπλες Δυνάμεις
Παλαιότερα δεν γίνονται δεκτά αιτήματα που υποβάλλονται μετά την κατάταξη των ενδιαφερομένων στις Ένοπλες Δυνάμεις ή υποβάλλονταν για δεύτερη φορά μετά από απόρριψη προηγούμενου όμοιου για ουσιαστικούς λόγους. Σύμφωνα με νέες διατάξεις, δίνεται δεύτερη ευκαιρία στους αντιρρησίες συνείδησης που έχουν εκπέσει του δικαιώματος εκπλήρωσης εναλλακτικής θητείας να υπαχθούν εκ νέου στο θεσμό αν υποβάλλουν εντός 3μήνου δικαιολογητικά.
Διεθνής αμνηστία
Η Διεθνής Αμνηστία, που έχει ασχοληθεί με την εναλλακτική θητεία, έχει υποβάλει συγκεκριμένα αιτήματα για τη βελτίωση των όρων της κοινωνικής θητείας στη χώρα μας, ώστε να συμπλέει με τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Συγκεκριμένα:
- Ζητά να έχει κανείς το δικαίωμα να διεκδικεί την ιδιότητα του αντιρρησία συνείδησης οποιαδήποτε στιγμή, τόσο πριν όσο και μετά την κατάταξή του στις Ενοπλες Δυνάμεις, είτε αυτός είναι κληρωτός είτε επαγγελματίας στρατιώτης, με βάση το κατοχυρωμένο δικαίωμα αλλαγής συνείδησης
- Ζητά να μην αποτελούν λόγους αποκλεισμού για την αναγνώριση κάποιου ως αντιρρησία συνείδησης η άδεια οπλοφορίας, η συμμετοχή σε δραστηριότητες σκοπευτικών αγώνων, κυνηγίου ή παρόμοιων εκδηλώσεων, οι οποίες έχουν άμεση σχέση με τη χρήση όπλων και η καταδίκη ή η εκκρεμής ποινική δίωξη για έγκλημα που έχει σχέση με χρήση όπλων, πυρομαχικών ή παράνομης βίας
- Η Διεθνής Αμνηστία ζητά να παύσει η μη αναγνώριση ως αντιρρησιών συνείδησης όσων παρουσιάζονται σε στρατόπεδο για να πάρουν αναβολή για λόγους υγείας και να εξαλειφθεί το φαινόμενο των αμφισβητήσιμων γνωμοδοτήσεων της ειδικής επιτροπής, κυρίως για τους μη θρησκευτικούς αιτούντες (λόγω ανεπαρκούς αιτιολόγησης, αλλά και καταρχάς λόγω της ίδιας της σύστασης της επιτροπής)
- Η Διεθνής Αμνηστία ζητά να ληφθούν όλα τα απαραίτητα μέτρα για να διασφαλιστεί ότι, τόσο στον νόμο όσο και στην πράξη, οι αντιρρησίες συνείδησης δεν θα υφίστανται διακρίσεις όσον αφορά τους όρους και τις συνθήκες της υπηρεσίας ή όσον αφορά οποιαδήποτε οικονομικά, πολιτισμικά, αστικά και πολιτικά δικαιώματα (π.χ. αξιοπρεπής μηνιαία οικονομική αποζημίωση, δικαίωμα εξαγοράς χρόνου υπηρεσίας, τμηματική εκπλήρωση υπηρεσίας)
- Η Διεθνής Αμνηστία ζητά να σταματήσουν οι διώξεις εναντίον όλων των αντιρρησιών συνείδησης και να αρθεί ο περιορισμός των ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων τους
- Η Διεθνής Αμνηστία ζητά να παρέχεται επαρκής και έγκαιρη ενημέρωση για το δικαίωμα της αντίρρησης συνείδησης στη στρατιωτική θητεία και τον τρόπο απόκτησης της ιδιότητας του αντιρρησία συνείδησης, δεδομένου ότι η συντριπτική πλειονότητα των στρατευσίμων δεν γνωρίζουν ακόμα ότι υπάρχει η επιλογή εναλλακτικής υπηρεσίας
Στρατιωτικοί αντιρρησίες συνείδησης
Tο θέμα των αντιρρησιών συνείδησης δεν αφορά μονάχα στους απλούς φαντάρους, αλλά και τους επαγγελματίες στρατιωτικούς που προσλαμβάνονται στις ένοπλες δυνάμεις με σχέση μισθωτής εργασίας ορισμένου χρόνου (εθελοντές πενταετούς υπηρεσίας, επαγγελματίες οπλίτες κ.ά.). Το βασικό ζήτημα που εξετάστηκε κατά το παρελθόν ήταν το πότε και ποιοι απ' όσους βρίσκονται σε στρατιωτική υπηρεσία μπορούσαν να προβάλλουν τον ισχυρισμό ότι είναι αντιρρησίες συνείδησης. Παραδείγματος χάριν, μια περίπτωση που θα μπορούσε κάποιος φαντάρος ή ΕΠΟΠ να επικαλεστεί λόγους συνείδησης είναι σε μια στρατιωτική αποστολή στο Ιράκ, σε έναν πόλεμο που δεν έχει νομιμοποιηθεί από τον ΟΗΕ.
Παλαιότερα είχε γίνει σχετική σύσταση και από την Ευρωπαϊκή Ενωση (υπ' αριθμόν 1518 της διαρκούς νομοθετικής επιτροπής του Συμβουλίου της Ευρώπης), που πρότεινε να κατοχυρωθεί νομοθετικά το δικαίωμα των μονίμων μελών των ενόπλων δυνάμεων να αιτούνται τη χορήγηση καθεστώτος αντιρρησία. Αρχικά, το υπουργείο όχι μόνο δεν προχώρησε προς αυτή την κατεύθυνση, αλλά αντιθέτως το ΓΕΣ - με διαταγή προς όλες τις μονάδες - καθιστούσε υποχρεωτική τη συμμετοχή στελεχών και ΕΠΟΠ σε ειρηνευτικές αποστολές εκτός των ελληνικών συνόρων.
Η νέα εξέλιξη που αναγνωρίζει το δικαίωμα των στρατιωτικών να αναγνωρίζονται ως αντιρρησίες συνείδησης προέκυψε όταν η Εθνική Επιτροπή Δικαιωμάτων Ανθρώπου κατέθεσε στον υπουργό Εθνικής Αμυνας γνωμάτευση στην οποία ερμηνεύονται ευρύτερα οι προϋποθέσεις για την άσκηση αυτού του δικαιώματος.
Το άρθρο συνεχίζεται...
