Εθνικός Εναέριος Χώρος (ΕΕΧ)

Σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο (άρθρα 1 και 2 της Σύμβασης του Σικάγου του 1944 για την Πολιτική Αεροπορία), ο εθνικός εναέριος χώρος ενός κράτους είναι ο εναέριος χώρος που εκτείνεται πάνω από το χερσαίο έδαφος του και τα χωρικά του ύδατα (αιγιαλίτιδα ζώνη).

Ο καθορισμός του εύρους των χωρικών υδάτων ενός παράκτιου κράτους διέπεται από το άρθρο 3 της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (LOSC), του 1982, το οποίο προβλέπει ότι "κάθε κράτος έχει το δικαίωμα να καθορίσει το εύρος της χωρικής του θάλασσας. Το πλάτος αυτό δεν υπερβαίνει τα 12 ν.μ...". Μέχρι σήμερα, η Ελλάδα έχει καθορίσει δύο αιγιαλίτιδες ζώνες. H μία εξ' αυτών έχει έκταση 6 ν.μ. και είναι για όλα τα θέματα (γενικής εφαρμογής). Καθορίστηκε με τον Α.Ν. 230 του 1936, ο οποίος προβλέπει τα εξής: "Η έκτασις της αιγιαλίτιδος ζώνης καθορίζεται εις εξ ναυτικά μίλλια από της ακτής, μη θιγομένων των εν ισχύι διατάξεων, των αφορωσών εις ειδικάς περιπτώσεις, καθ' ας η αιγιαλίτις ζώνη ορίζεται μείζων ή ελλάσσων των εξ ναυτικών μιλλίων".

Η δεύτερη είναι ειδικής εφαρμογής. Το εύρος της καθορίσθηκε με Προεδρικό Διάταγμα 6-18 Σεπτεμβρίου 1931 στα 10 ν.μ. "περί καθορισμού πλάτους χωρικών υδάτων, όσον αφορά τα ζητήματα της Αεροπορίας και Αστυνομίας αυτής" (ΦΕΚ Α' 325). Σύμφωνα με αυτό, "εχοντες υπ' όψιν τα άρθρα 2 και 9 του νόμου 5017 "περί πολιτικής αεροπορίας" ..... ορίζομεν το πλάτος της ζώνης των χωρικών υδάτων, της αναφερόμενης εν το άρθρο 2 του Νόμου 5017, εις 10 ν.μ. από των ακτών της Επικρατείας". Σύμφωνα με αυτή τη διευθέτηση, το εύρος του ελληνικού εθνικού εναερίου χώρου ορίσθηκε στα 10 ν.μ., με αναφορά στην οριοθέτηση ειδικής υποκείμενης αιγιαλίτιδας ζώνης 10 ν.μ. για τις ανάγκες της Αεροπορίας και της Αστυνόμευσης αυτής. Βάση της διπλής αυτής διευθέτησης απετέλεσε η πολιτική εξυπηρέτησης της ελευθερίας της ναυσιπλοϊας εκείνη την εποχή. Πράγματι, το 1931, η Ελλάδα, χωρίς να παραβιάζει το Διεθνές Δίκαιο, θα μπορούσε να είχε ορίσει μία ζώνη χωρικών υδάτων 10 ν.μ. γενικής εφαρμογής. Η Ελλάδα, παρόλα αυτά, απέφυγε να το πράξει για λόγους διευκόλυνσης της θαλάσσιας ναυσιπλοϊας.

Σε τήρηση των διεθνών διαδικασιών, η Ελλάδα είχε προβεί χωρίς καθυστέρηση, στη γνωστοποίηση της ανωτέρω νομοθεσίας περί του εθνικού εναερίου χώρου της, προκειμένου να έχει έννομες συνέπειες σε διεθνές επίπεδο και, ειδικότερα, έναντι των γειτονικών κρατών. Έτσι, βάσει της σχετικής υποχρέωσης της Ελλάδας από το Παράρτημα "F" περί αεροναυτικών χαρτών της Σύμβασης των Παρισίων 1919 για την Εναέρια Κυκλοφορία, η Ελλάδα προέβη στη γνωστοποίηση προς την CINA (Διεθνής Επιτροπή Αεροναυτιλίας) χαρτών εναερίου χώρου, καθορισμού αεροδιαδρόμων, καθώς και των σημείων transit στα βόρεια και ανατολικά σύνορά της. Οι χάρτες αυτοί αποτυπώνουν το εξωτερικό όριο του ελληνικού εναέριου χώρου στα 10 ν.μ.

Με τη θέση σε ισχύ του Παραρτήματος 4 της Σύμβασης του Σικάγου 1944 που αφορά στους Αεροναυτικούς Χάρτες, οι πρώτοι αεροναυτικοί χάρτες του ICAO, που δημοσιεύθηκαν το 1949, είχαν ως βάση τους χάρτες της CINA. Στη δεύτερη δημοσίευσή τους το 1955, νέοι αεροναυτικοί χάρτες συμπεριελήφθησαν, τους οποίους η Ελλάδα δημοσίευσε με σαφή περιγραφή των εξωτερικών ορίων του εθνικού εναερίου χώρου στα 10 ν.μ. Υπογραμμίζεται σχετικά, ότι οι αντίστοιχοι τουρκικοί αεροναυτικοί χάρτες συμπεριλαμβάνουν επίσης τα εξωτερικά όρια του ελληνικού εθνικού εναερίου χώρου στα 10 ν.μ.

Τουρκικές διεκδικήσεις

Μέχρι το 1975 και για 44 συνεχή έτη, η Τουρκία ανεγνώριζε και σεβόταν τη ρύθμιση αυτή των 10 ν.μ. Από το 1975 μέχρι σήμερα, όμως, αμφισβητεί τον πέραν των 6 μιλίων εναέριο χώρο της Ελλάδος, δηλαδή θεωρεί ότι τα 4 μίλια από τα 6 ως τα 10 είναι διεθνής εναέριος χώρος, στον οποίο στέλνει μάλιστα πολλές φορές ημερησίως μαχητικά της αεροσκάφη. Οι σχηματισμοί Τουρκικών μαχητικών, συχνά οπλισμένων, όχι μόνο παραβιάζουν το αμφισβητούμενο πλέον τμήμα του ελληνικού εναερίου χώρου μεταξύ 10 και 6 ν.μ., αλλά διεισδύουν σε μεγάλο βάθος, και πέραν των 6 ν.μ., εντός δηλαδή του τμήματος του ελληνικού εναερίου χώρου που η Τουρκία αναγνωρίζει, ενώ συχνά σημειώνονται υπερπτήσεις του εδάφους των ελληνικών νήσων.

Ποιος έχει δίκιο;

Είναι γεγονός ότι η διαφορά μεταξύ του Εθνικού Εναέριου Χώρου και των χωρικών υδάτων της Ελλάδας αποτελεί παγκόσμια παραδοξότητα και καμία χώρα (με την εξαίρεση της Κύπρου) δεν αναγνωρίζει το δικαίωμα αυτό στη χώρα μας. Άλλωστε, δια της αποδοχής του νατοϊκού κανονισμού MC 66/1 το 1962, η Ελλάδα έχει αποδεχθεί ότι ο εθνικός εναέριος χώρος για νατοϊκές λειτουργίες δεν είναι τα 10 ναυτικά μίλια, αλλά μόνον τα 6. Για το λόγο αυτό, οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ δεν αναγνωρίζουν ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα στο χώρο μεταξύ 6 και 10 μιλίων κατά τη διάρκεια νατοϊκών ασκήσεων.

Γ.Ανδρουλάκης - 27 Αυγούστου 2007