Σύστημα κατά μη-Επανδρωμένων Αεροσκαφών

Το πρώτο ελληνικό σύστημα αντιμετώπισης μη επανδρωμένων αεροσκαφών εγκαταστάθηκε στη φρεγάτα «Ψαρά», που συμμετείχε στην ευρωπαϊκή επιχείρηση EUNAVFOR ASPIDES στην Ερυθρά Θάλασσα. Πρόκειται για μια βελτιωμένη έκδοση του συστήματος «Κένταυρος» που αναπτύχθηκε από την ΕΑΒ και αποδείχθηκε αποτελεσματικό στις παρεμβολές (jamming) κατά εχθρικών drones. Σε τουλάχιστον μία επιβεβαιωμένη περίπτωση, το σύστημα κατάφερε να αποκόψει εχθρικό drone από τον σταθμό ελέγχου του σε πραγματικέ επιχειρησιακές συνθήκες, προκαλώντας τη συντριβή του στη θάλασσα.

Σύστημα ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ εγακτεστημένο στον ιστό φρεγάτας ΜΕΚΟ 200

Η απόκτηση του συστήματος και η τοποθέτησή του στις τέσσερις φρεγάτες MEKO αποτελεί ειλημμένη απόφαση του Πολεμικού Ναυτικού, με το σχετικό πρόγραμμα να έχει ανατεθεί στο ΕΛΚΑΚ. Στις 14 Μαρτίου 2025 υπογράφηκε η σύμβαση για την παραγωγή του πρώτου συστήματος, όμως η εταιρεία είχε ήδη ξεκινήσει τις σχετικές εργασίες και το σύστημα να είναι σύντομα έτοιμο. Για τεχνικούς λόγους, αποφασίστηκε η υπογραφή δεύτερης σύμβασης για την κατασκευή των υπολοίπων 3 συστημάτων ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ που θα εξοπλίσουν τις φρεγάτες ΜΕΚΟ.

Ανάπτυξη και τεχνικές πληροφορίες του ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ

Το πρόγραμμα Ηλεκτρονικού Πολέμου «Κένταυρος» ξεκίνησε το 2019 από την ΕΑΒ, με τις δοκιμές των παθητικών συστημάτων του να πραγματοποιούνται το 2022 και το σύστημα να καθίσταται πλήρως επιχειρησιακό τον Νοέμβριο του 2023. Σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε αποκλειστικά από την ΕΑΒ, με ειδικό λογισμικό προσαρμοσμένο στις ανάγκες των σύγχρονων πεδίων επιχειρήσεων. Αν και αρχικά αναπτύχθηκε ως χερσαίο σύστημα, οι ανάγκες της ελληνικής συμμετοχής στην επιχείρηση ΑΣΠΙΔΕΣ, σε περιβάλλον υψηλών απειλών από τα drones των Χούθι, οδήγησαν την εταιρεία να δημιουργήσει μία ναυτική έκδοση για την προστασία των φρεγατών του ΠΝ στη Μέση Ανατολή.

Tο ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ είναι ένα παθητικό σύστημα που βασίζεται στη ραδιοανίχνευση και εξουδετερώνει εχθρικά UAVs μέσω ηλεκτρονικών παρεμβολών (jamming). Παρέχει κάλυψη 360° και μπορεί να εντοπίζει και να καταστέλλει πολλαπλές απειλές ταυτόχρονα, λειτουργώντας σε συχνότητες 100MHz - 6GHz, διακόπτοντας τόσο τον τηλεχειρισμό όσο και την πλοήγηση GPS για όλα τα δίκτυα δορυφορικής ναυτιλίας που χρησιμοποιούνται διεθνώς (το αμερικανικό GPS, το ευρωπαϊκό Gallileo, το ρωσικό GLONASS και το κινεζικό BeiDou). Το παθητικό ESM εγκαθίσταται στον κύριο ιστό του πλοίου, ενώ ο ηλεκτρονικός παρεμβολέας τοποθετείται πάνω από την γέφυρα του πλοίου και καλύπτει το πρόσθιο τόξο.

Πριν την εγκατάστασή του στις φρεγάτες «ΥΔΡΑ» και «ΨΑΡΑ», το σύστημα είχε δοκιμαστεί εκτενώς τόσο στο έδαφος όσο και στη θάλασσα, καταγράφοντας εξαιρετικές επιδόσεις ακόμα και σε αποστάσεις άνω των 10 ναυτικών μιλίων. Οι δυνατότητές του το καθιστούν μια αξιόπιστη λύση για την αντιμετώπιση drones και UAVs, καθώς έχει ήδη δοκιμαστεί σε πραγματικές επιχειρσιακές συνθήκες. Πιο συγκεκριμένα, η φρεγάτα «ΨΑΡΑ» που παρείχε συνοδεία σε εμπορικό πλοίο στην Ερυθρά Θάλασσα, εντόπισε τέσσερις εναέριους στόχους να κινούνται προς το μέρος του. Τα τέσσερα drone των Χούθι έγιναν αντιληπτά από αντί-drone σύστημα της ΕΑΒ πολύ πριν γίνουν ορατά στο ραντάρ αέρος της φρεγάτας, και σε απόσταση μεγαλύτερη των 15 ναυτικών μιλίων. Το πρώτο καταρρίφθηκε προτού εισέλθει στην εμβέλεια του πυροβόλου της φρεγάτας, αφού πρώτα εγκλώβισε το εχθρικό drone και στη συνέχεια προκάλεσε παρεμβολές στην επικοινωνία με τον σταθμό ελέγχου του.

Το κόστος κάθε μονάδας «ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ» εκτιμάται στα 1,3 εκατομμύρια ευρώ, με προοπτική μείωσης κάτω από το 1 εκατομμύριο ευρώ σε περίπτωση μαζικής παραγωγής. Με την προετοιμασία της φρεγάτας «ΥΔΡΑ» για τη δεύτερη ανάπτυξή της στην επιχείρηση «ASPIDES», το πρωτότυπο του «ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ» παραμένει σε λειτουργία μέχρι να ολοκληρωθεί η παραγωγή του δεύτερου συστήματος. Παράλληλα, στις εγκαταστάσεις της ΕΑΒ συνεχίζεται η εκπαίδευση στελεχών του Πολεμικού Ναυτικού στη χρήση του συστήματος, διασφαλίζοντας την ομαλή ενσωμάτωσή του στις επιχειρησιακές μονάδες.

Το πρόγραμμα αναμένεται να επιταχυνθεί με την επίσημη ανάθεση σύμβασης από το ΕΛΚΑΚ, εξασφαλίζοντας τον εφοδιασμό του Στόλου με ένα κρίσιμο αμυντικό σύστημα που ενισχύει την αντιαεροπορική προστασία και την ηλεκτρονική άμυνα των ελληνικών φρεγατών. Στη σύμβαση για την παραγωγή του πρώτου συστήματος καλύπτεται και η ανάπτυξη της ναυτικής έκδοσης του συστήματος, σηματοδοτώντας την επίτευξη Επιπέδου Τεχνολογικής Ετοιμότητος (TRL) 8.

Προβλήματα και προοπτικές

Tο σύστημα ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ αντιμετωπίζει αρκετά προβλήματα, κυρίως λόγω κρίσιμων ελλείψεων σε χρηματοδότηση και υποστήριξη. Έτσι, παρά την επιτυχία του σε δοκιμές και την αποτελεσματικότητά του σε πραγματικές συνθήκες, η έλλειψη πόρων από το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας καθυστερεί την περαιτέρω ανάπτυξη και εγκατάστασή του στις υπόλοιπες φρεγάτες τύπου MEKO 200. Επιπλέον, υπάρχουν συγκεκριμένα προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν:

  • Ηλεκτρομαγνητική Συμβατότητα (EMC): Το σύστημα πρέπει να λειτουργεί χωρίς να δημιουργεί ηλεκτρομαγνητικές διαταραχές σε άλλα συστήματα ή να επηρεάζεται από αυτές. Μέχρι στιγμής, δεν υπάρχουν επίσημες δηλώσεις ή πληροφορίες για τη διεξαγωγή δοκιμών EMC/EMI του ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ.
  • Ασφάλεια για το πλήρωμα: Το σύστημα εκπέμπει ισχυρή ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία, και πρέπει να πιστοποιηθεί από εγκεκριμένο οργανισμό ότι είναι ασφαλές για το πλήρωμα. Παρόλο που υπάρχουν εθνικοί και διεθνείς κανονισμοί για την έκθεση του ανθρώπου σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία, οι παρεμβολείς εξαιρούνται από αυτούς τους κανονισμούς.
  • Αναβάθμιση και εξέλιξη του συστήματος: Η κατασκευή του 2ου anti-drone συστήματος ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ έχει ξεκινήσει (2025), αλλά απαιτείται περαιτέρω εξέλιξη και αναβάθμιση για να φτάσει στο μέγιστο επίπεδο διαμόρφωσης.
  • Πιστοποίηση και επιχειρησιακή χρήση: Το σύστημα πρέπει να περάσει από διάφορα επίπεδα πιστοποίησης και επιχειρησιακής χρήσης για να αποδειχθεί η αποτελεσματικότητά του σε πραγματικές συνθήκες.

Παρά τα προβλήματα, το σύστημα ΚΕΝΤΑΥΡΟΣ έχει δείξει εξαιρετικές επιδόσεις σε δοκιμές και πραγματικές επιχειρήσεις, και η περαιτέρω ανάπτυξή του θα ενισχύσει σημαντικά την άμυνα των φρεγατών τύπου MEKO 200

.