Αντισταθμιστικά Ωφελήματα

Με τον όρο αντισταθμιστικά ωφελήματα (AΩ) εννοείται το σύνολο των ανταποδοτικών πράξεων που πραγματοποιούνται από τον προμηθευτή οπλικών συστημάτων, ως αντιστάθμισμα μιας συγκεκριμένης προμήθειας των Ενόπλων Δυνάμεων.

Στόχος τους είναι η δημιουργία ελληνικής προστιθέμεvης αξίας και η μεταφορά πολύτιμης τεχνογνωσίας σε εγχώριες βιομηχανίες, ώστε εμμέσως να επιστρέφεται στη χώρα μέρος των τεραστίων κονδυλίων που δαπανώνται για τους αμυντικούς εξοπλισμούς. Αρμόδια για να παρακολουθεί την υλοποίηση των αντισταθμιστικών οφελών (offsets) είναι n νεοσυσταθείσα ΓΓΟΣΑΕ, στην οποία υπάγεται n ΓΔΕ του ΥΠΕΘΑ.

Τα αντισταθμιστικά ωφέλη σήμερα

To 1995, o τότε υφυπουργός Άμυνας K. N. Κουρής εξέδωσε κατευθυντήριες οδηγίες υπό μορφή εγκυκλίου για την υλοποίηση των AΩ. To πλαίσιο αυτό δεν απέχει ισχύ νόμου και, όπως αποδεικνύεται εκ του αποτελέσματος, δεν δεσμεύει τη ΓΔΕ, αφού n υπηρεσία έχει τη δυνατότητα να επιτυγχάνει (με υπουργική έγκριση) την αποδοχή συναλλαγών που δεν πληρούν τους όρους και τις προϋποθέσεις για την υλοποίηση offsets. Σύμφωνα με τις ισχύουσες από 1.5.1995 κατευθυντήριες οδηγίες, οι βασικές επιδιώξεις του ΥΠΕΘΑ για την υλοποίηση των AΩ είναι:

• H υποβοήθηση της αμυντικής βιομηχανίας και η ανάπτυξη-ενίσχυση επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στην Ελλάδα που συμβάλλουν στην αναβάθμιση της τεχνολογικής και παραγωγικής υποδομής της χώρας
• H ενίσχυση των Ενόπλων Δυνάμεων μέσω της παροχής υλικού και υπηρεσιών
• H μείωση του κόστους των αμυντικών υλικών, διά της εμμέσου επιστροφής μέρους ή του συνόλου των σχετικών δαπανών

Προς τις παραπάνω κατευθύνσεις, το ΥΠΕΘΑ σε συνεργασία με το υπουργείο Ανάπτυξης επεξεργάζεται ρύθμιση που θα προβλέπει ότι συγκεκριμένο ποσοστό των εξοπλισμών θα χρηματοδοτεί προγράμματα έρευνας, τεχνολογίας και πρακτικών εφαρμογών, ώστε οι αμυντικοί εξοπλισμοί να διασυνδεθούν με τη σύγχρονη τεχνολογία και την καθημερινή οικονομική δραστηριότητα. H υποχρέωση παροχής ΑΩ ισχύει για προμήθειες στις οποίες το ύψος του συναλλαγματικού μέρους της σύμβασης προμήθειας υπερβαίνει το ισόποσο των 400.000.000 δραχμών (συνάλλαγμα θεωρείται κάθε τραπεζογραμμάτιο που καταβάλλεται σε οίκο με έδρα το εξωτερικό). Την υποχρέωση υποβολής προσφοράς ΑΩ έχει o υποψήφιος προμηθευτής που υποβάλλει την τεχνική και οικονομική προσφορά.

Εξαίρεση αποτελούν οι περιπτώσεις ανάθεσης σε ελληνική κατασκευαστική εταιρεία προμήθειας με συναλλαγματικό μέρος που υπερβαίνει το προαναφερόμενο όριο. Στις περιπτώσεις αυτές, την υποχρέωση υποβολής προσφοράς έχει o ξένος οίκος, αποδέκτης του συναλλαγματικού μέρους της σύμβασης προμήθειας. Σε περιπτώσεις πολυετών συμβάσεων, όπως για την "εν συνέχεία υποστήριξη (FOS)" οπλικών συστημάτων, συμβάσεις, πλαίσιο κτλ., υποχρέωση για παροχή ΑΩ ισχύει όταν n αρχική παραγγελία υπερβαίνει το ισόποσο των 200.000.000 δρχ.. Στις περιπτώσεις αυτές n υποχρέωση ΑΩ αναφέρεται στο συνολικό ύψος της πολυετούς σύμβασης. Οι συναλλαγές ΑΩ εμπίπτουν στις ακόλουθες κατηγορίες:

• Κατηγορία I: Συναλλαγές που σχετίζονται αποκλειστικά με το υπό προμήθεια αμυντικό υλικό
• Κατηγορία ΙΙ: Συναλλαγές που σχετίζονται με αμυντικά υλικά και υπηρεσίες, εκτός αυτών που εμπίπτουν στην κατηγορία I

Ύψος και κατανομή των offsets

To συνολικό ποσοστό των ΑΩ πρέπει να είναι τουλάχιστον το 60% του συναλλαγματικού μέρους της σύμβασης προμήθειας. Τουλάχιστον το ήμισυ της πιστωτικής αξίας των offsets πρέπει να καλύπτεται με συναλλαγές που αφορούν αγορές (από τον προμηθευτή) αμυντικών προϊόντων ή παραγωγή νέων (αμυντικών) προϊόντων. Σε περιπτώσεις προμηθειών που το προϋπολογιζόμενο ύψος υπερβαίνει το ισόποσο των 30.000.000 δολαρίων, το ύψoς των ΑΩ αυξάνεται σε ποσοστό που εξαρτάται από το είδος και το ύψος της προμήθειας και καθορίζεται σαφώς στους ειδικούς όρους της διακήρυξης. Ως αποδεκτά ΑΩ θεωρούνται οι συναλλαγές που υπάγονται στα ακόλουθα είδη:

• Αγορές (από τον προμηθευτή) ελληνικών αμυντικών προϊόντων ή υπηρεσιών
• Παραγωγή νέων αμυντικών προϊόντων ή υποσυγκροτημάτων, με άδεια εκμετάλλευσης και απορρόφηση-αγορά (από τον προμηθευτή) μέρους της νέας παραγωγής
• Άμεσες επενδύσεις του προμηθευτή στην Ελλάδα
• Παροχές (από τον προμηθευτή) κεφαλαιουχικού εξοπλισμού στην κρατική αμυντική βιομηxαvία
• Συναλλαγές που δεν εμπίπτουν στα παραπάνω είδη και γίνονται αποδεκτές κατόπιν ειδικής συμφωνίας

Η διεθνής πρακτική

Ο θεσμός των ΑΩ σε όλες τις τεχνολογικά ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες χρησιμοποιείται αποκλειστικά και μόνο για την ουσιαστική αντιστάθμιση της εκροής συναλλάγματος που συνεπάγεται n υλοποίηση των εξοπλιστικών προγραμμάτων, την παροχή έργου στη βιομηχανία και την αναβάθμιση της τεχνολογικής και παραγωγικής υποδομής. Τo ύψος των ΑΩ είναι συνήθως της τάξεως του 200% επί της συνολικής συναλλαγματικής αξίας του αντίστοιχου εξοπλιστικού προγράμματος. Οι αντισταθμιστικές συναλλαγές (για την εξαγωγή βιομηχανικών προϊόντων) συμφωνούνται και υπογράφονται πριν από την κατακύρωση του εξοπλιστικού προγράμματος. H διαχείριση των Ω γίνεται από υπηρεσίες αναπτυξιακών υπουργείων (Εθνικής Οικονομίας, Βιομηχανίας) και όχι από διευθύνσεις του υπουργείου Άμυνας.

10 Οκτωβρίου 2002