Αντιαεροπορικό σύστημα TOR-M1 (SA-15)
Την οκταετία 1998 - 2005, το αντιαεροπορικό πυροβολικό βρέθηκε στο κέντρο των εξελίξεων, ως φυσικό επακόλουθο της κρίσης των Ιμίων (Ιανουάριος 1996) όπου διαπιστώθηκαν με οδυνηρό τρόπο οι πολύ μεγάλες ελλείψεις στο συγκεκριμένο επιχειρησιακό τομέα. Τα χρόνια που ακολούθησαν ο Στρατός Ξηράς δαπάνησε περίπου 1 δισεκατομμύριο ευρώ για να αναβαθμίσει την αντιαεροπορική άμυνα των σχηματισμών και των μονάδων του, αλλά και των περιοχών του ελλαδικού χώρου όπου είναι ανεπτυγμένες οι μονάδες αυτές.
Έτσι, η Αεροπορία ενέταξε στο οπλοστάσιό της τα συστήματα μεγάλου βεληνεκούς PATRIOT και S-300, τα μικρού βεληνεκούς Crotale ΝG και ΤΟR-Μ1, ενώ αναβάθμισε τα διατιθέμενα συστήματα μικρού βεληνεκούς ΒΕΛΟΣ. Με τη σειρά του, το Ναυτικό απέκτησε συστήματα Crotale ΝG και η συνολική δαπάνη ξεπέρασε τα 3 δισεκατομμύρια ευρώ. Τον Φεβρουάριο του 1999 υπογράφτηκε η σύμβαση προμήθειας των 21 αυτοκινούμενων αντιαεροπορικών συστημάτων ΤΟR-Μ1 ύψους 552.000.000 δολαρίων. Πιο συγκεκριμένα, η σύμβαση περιλάμβανε την προμήθεια:
- 21 ερπυστριοφόρων τεθωρακισμένων οχημάτων εκτόξευσης CV 9Α331-1 με ενσωματωμένο σύστημα αναγνώρισης φίλου ή εχθρού IFF/SIF Μk ΧΙΙ
- 368 βλήματων 9Μ331, συσκευασμένων ανά τέσσερα σε 92 κάνιστρα 9Μ334
- 5 ερπυστριοφόρων τεθωρακισμένων οχημάτων κέντρων διεύθυνσης πυρός (ΚΔΠ) 9S737Μ Ranzhir
| ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ | |
|---|---|
| Μέγιστη απόσταση ανίχνευσης στόχου | 25 χλμ |
| Αριθμός στόχων ταυτόχρονης ανίχνευσης/παρακολούθησης | 48 |
| Αριθμός στόχων που βάλλονται ταυτόχρονα | 2 |
| Ελάχιστη γραμμή ζώνης καταστροφής στόχου | 1.000 μέτρα |
| Μέγιστη γραμμή ζώνης καταστροφής στόχου | 12.000 μέτρα |
| Ελάχιστο ύψος καταστροφής στόχου | 10 μέτρα |
| Μέγιστο ύψος καταστροφής στόχου | 6.000 μέτρα |
| Ελάχιστη ανακλώμενη επιφάνεια στόχου | 0,1 τ.μ. |
| Μέγιστη ταχύτητα στόχου | 700 μ./δευτ. |
| Ελάχιστος χρόνος αντίδρασης | 5 - 8 δευτ. |
| Βάρος εκρηκτικής κεφαλής | 10 μέτρα |
| Μέγιστο όριο φόρτου ελιγμών | 30g |
| Μέγιστη ταχύτητα σε δύσκολο δρόμο | 65 χλμ/ώρα |
Το ρωσικό σύστημα TOR-M1
Το SA-15 TOR-M1, που χρησιμοποιείται από τις Ελληνικές και Κυπριακές Ένοπλες Δυνάμεις σχεδιάστηκε τη δεκαετία του '80 για την αντικατάσταση του SA-8B και του SA-6. Αποτελεί ένα ολοκληρωτικά ανεξάρτητο, χαμηλού έως μεσαίου ύψους βολής, σύστημα αεράμυνας, ικανό για παρακολούθηση, διοίκηση και έλεγχο, εκτόξευση και καθοδήγηση πυραύλων και λειτουργία πάνω σε ένα και μόνο όχημα. Το σασί βασίζεται στο ερπυστριοφόρο όχημα GM-5955 και το SA-15 είναι το μόνο SHORAD στον κόσμο ικανό εντοπίζει και να καταστρέφει συγχρόνως δύο στόχους σε οποιοδήποτε καιρό και οποιαδήποτε ώρα της ημέρας.
Το TOR-M1 μπορεί να αντιμετωπίσει πυραύλους cruise, κατευθυνόμενες βόμβες, ελικόπτερα υποστήριξης πυρός και αεροσκάφη που πετούν σε πολύ χαμηλό ύψος και είναι δύσκολο να εντοπιστούν. Σύμφωνα με την κατασκευάστρια εταιρεία "Antey", στη σχεδίασή του χρησιμοποίησε τα ισχυρά χαρακτηριστικά των προκατόχων TOR και OSA, προσδίδοντάς του μεγάλη ευελιξία, μικρό χρόνο αντίδρασης, αυτοματοποίηση των διαδικασιών μάχης, έτσι ώστε να αντιμετωπίζει μεγάλο φάσμα εναέριων απειλών σε όλες τις κλιματολογικές συνθήκες. Το σύστημα περιλαμβάνει:
- Το όχημα μάχης
- Ραντάρ τριών διαστάσεων
- Ραντάρ παρακολούθησης στόχου
- Εφεδρικό σύστημα Τηλεοπτικής Παρακολούθησης Στόχου
- Τον πύραυλο
Στο όχημα μάχης φιλοξενείται ο εξοπλισμός διοίκησης, ελέγχου και πληροφοριών, οι συσκευές καθοδήγησης και επικοινωνίας, δύο θήκες μεταφοράς - εκτόξευσης από τέσσερα βλήματα η καθεμία και σύστημα Παροχής Ισχύος. Το όχημα μάχης ανιχνεύει το στόχο και υπολογίζει τις συντεταγμένες του, αλλά και την κατεύθυνση που πρέπει να ακολουθήσει το βλήμα. Το ραντάρ τριών διαστάσεων ανιχνεύει και αναγνωρίζει στόχους, υπολογίζει τις τροχιές τους, καθορίζει την προτεραιότητα απειλής που παρουσιάζει ο καθένας και τροφοδοτεί με τα στοιχεία τη θέση διοίκησης και το ραντάρ παρακολούθησης. Το ραντάρ παρακολούθησης μπορεί να παρακολουθεί ταυτόχρονα μέχρι δύο στόχους και να καθοδηγεί τα βλήματα για την αναχαίτισή τους.
Ο πύργος του συστήματος φιλοξενεί δύο μονάδες σωλήνων εκτόξευσης από τέσσερις πυραύλους 9Μ334. Ο πύραυλος στερεού καυσίμου οδηγείται στο στόχο με ραδιοεντολές και η κεφαλή του είναι θραυματιζόμενη, εκτοξεύοντας μεγάλης πυκνότητας μεταλλικά θραύσματα προς το στόχο όταν τον πλησιάσει. Ο πύραυλος εκτοξεύεται με ταχύτητα 25 μέτρων / δευτερόλεπτο και ο κινητήρας του ξεκινά σε ύψος 16 - 21 μέτρων. Σε απόσταση 1,5 χλμ., η ταχύτητα πλησιάζει στα 700 - 800 μέτρα / δευτερόλεπτο. Η κατασκευάστρια παραδίδει τον πύραυλο ολοκληρωμένο, χωρίς να χρειάζεται συντήρηση για δέκα χρόνια. Το αυτόματο σύστημα Εντοπισμού Βλαβών τις εντοπίζει και αναφέρει το σημείο, διευκολύνοντας, έτσι, τη συντήρηση και επεκτείνοντας το χρόνο ζωής του συστήματος. Τέλος, το τριμελές ή τετραμελές πλήρωμα προστατεύεται από όπλα μαζικής καταστροφής.
Επαναδιαπραγμάτευση σύμβασης TOR-M1
Οι διαδικασίες για την επαναδιαπραγμάτευση της σύμβασης αντισταθμιστικών ωφελημάτων άρχισαν σχεδόν αμέσως μετά τις εκλογές της 7ης Μαρτίου 2004. Από τα τέλη Μαρτίου, υπήρξαν διαδοχικές συναντήσεις της ΓΓΟΣΑΕ και της Γ.Δ.Α.Ε. με στελέχη της ρωσικής κυβέρνησης και της κατασκευάστριας εταιρείας, στους οποίους κατέστη σαφές ότι το ζήτημα θα πρέπει να επιλυθεί άμεσα. Η ρωσική κυβέρνηση ανταποκρίθηκε θετικά, συμφώνησε ότι υπάρχει εκκρεμότητα υλοποίησης του προγράμματος και έδειξε θετική διάθεση για την επίλυσή του.
Την περίοδο 20-22 Μαϊου 2004, κατά την επίσκεψη στην Αθήνα του Ρώσου υφυπουργού Άμυνας επήλθε προφορική συμφωνία, στην οποία η ρωσική πλευρά αποδέχθηκε να υλοποιήσει όχι μόνο τα απωλεσθέντα αντισταθμιστικά ωφελήματα των 73.000.000 δολαρίων, αλλά πραγματικό έργο συνολικής αξίας 106.000.000 δολαρίων. Την προφορική συμφωνία ακολούθησε η σύνταξη κοινού πρακτικού από τις δύο πλευρές, το οποίο υπογράφηκε στις 13 lουλίου 2004 και περιλάμβανε:
- Καταβολή 106.000.000 δολαρίων, δηλαδή 33.000.000 δολαρίων περισσότερων από τα αρχικώς συμφωνηθέντα
- Διασύνδεση των ρωσικών αντιαεροπορικών συστημάτων (S-300 ΡΜU1, ΟSΑ ΑΚΜ (SA-8B) και TOR-Μ1) μεταξύ τους
- Διασύνδεση των συστημάτων αυτών με το λοιπό ελληνικό δίκτυο αεράμυνας
- Ανακατασκευή εκατοντάδων αντιαεροπορικών βλημάτων των συστημάτων ΟSΑ ΑΚΜ (SA-8B)
- Παραχώρηση πρόσθετης ποσότητας βλημάτων ΟSΑ ΑΚΜ (SA-8B)
- Παραχώρηση 16 συστημάτων ελέγχου πυρός και αναγνώρισης φίλιου ή εχθρικού αεροσκάφους (ΙFF) για ισάριθμα συστήματα ΟSΑ ΑΚΜ (SA-8B)
- Παραχώρηση 50 θερμικών διοπτρών για αντιαρματικά συστήματα Kοrnet-E
- Μεταφορά τεχνολογίας εκτιμώμενης αξίας 20.000.000 δολαρίων για τη δημιουργία πλήρους υποστηρικτικής δομής των TOR-Μ1
- Μεταφορά τεχνολογίας εκτιμώμενης αξίας 10.000.000 δολαρίων για τη δημιουργία υποδομής ανακατασκευής και αναβάθμισης βλημάτων ΟSΑ ΑΚΜ (SA-8B)
Τέλος, με τη νέα συμφωνία υλοποιήθηκαν κανονικά τα συμφωνηθέντα προγράμματα αντισταθμιστικά ωφελήματα, τα οποία μεταξύ άλλων περιλάμβαναν τη δωρεάν παραχώρηση 7 εργοστασιακά αξιοποιημένων αντιαεροπορικών συστημάτων ΟSΑ ΑΚΜ (SA-8B). Τα πρώτα 12 συστήματα ΟSΑ-ΑΚ αποκτήθηκαν δωρεάν από τα αποθέματα του στρατού της πρώην Ανατολικής Γερμανίας και εισήχθησαν στον Ελληνικό Στρατό το 1992. Με τα συστήματα αυτά συγκροτήθηκε και εξοπλίστηκε μία επιπλέον αντιαεροπορική Μοίρα.
Γ.Ανδρουλάκης - 21 Ιουλίου 2006
