Τουρκικές επιδιώξεις στο Αιγαίο

Η διαρκής αμφισβήτηση του FIR Αθηνών και του Εθνικού Εναέριου Χώρου από την τουρκική πολεμική αεροπορία εντάσσεται σε ένα μελετημένο σχέδιο διχοτόμησης του Αιγαίου που ακολουθεί εδώ και χρόνια η γειτονική χώρα.

Λίστα νησιών

Ενα "τυπικό δείγμα" της τουρκικής συμπεριφοράς στο Αιγαίο αποτελεί η λίστα των νησιών που παραβιάστηκαν από τουρκικά αεροσκάφη τον Μάιο 2002. Αγαθονήσι, Σάμος, Σαμιοπούλα, Αγιος Μηνάς στους Φούρνους Ικαρίας, Πάτμος Θύμαινα, Πετροκάραβο Ανδρου, Κίναρος, Τριμενα, Λεβίθα, Μαύρα. Εκτός όμως από τις παραβάσεις και παραβιάσεις και τις επακόλουθες εμπλοκές, τα τουρκικά αεροσκάφη ωθούν κατ' εξακολούθησιν τα πράγματα στα άκρα, προκαλώντας επικίνδυνα περιστατικά.

Για παράδειγμα στις 30 Μαΐου 2002, δύο τουρκικά μαχητικά έκλεισαν από αριστερά και δεξιά ελληνικό πολεμικό αεροσκάφος και το ... συνόδευσαν μέχρι την περιοχή της Ανδρου. Στις 13 Ιουνίου 2002 τουρκικά μαχητικά παρενόχλησαν ελληνικό αεροσκάφος, αλλά και πολιτικό αεροσκάφος στην περιοχή της Ικαρίας. Τον Νοέμβριο 2002 τουρκικά μαχητικά αναχαίτισαν γαλλικά Μιράζ στην περιοχή της Ανδρου κ.λπ.

Σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία των υπουργείων Εξωτερικών και Αμυνας, τα τουρκικά αεροσκάφη παραβιάζουν συλλήβδην και σε μόνιμη βάση τον ελληνικό εναέριο χώρο στα νησιά Σαμοθράκη, Λήμνος, Σκύρος, Καλόγεροι, Ανδρος, Κάρπαθος. Επιπροσθέτως, δεν υπάρχει τουρκική παραβίαση σε καθημερινή βάση που να μην περιλαμβάνει απαραραιτήτως τις νήσους Καλόγεροι. Οι τουρκικές προτιμήσεις στα συγκεκριμένα αυτά νησιά δεν είναι τυχαίες αλλά άκρως σοβαρές. Τα νησιά αυτά καθορίζουν επακριβώς την οριογραμμή των διεκδικήσεων της Τουρκίας στο Αιγαίο, δηλαδή τον 25ο μεσημβρινό, που αποτελεί το μέσον του Αιγαίου και αναφέρεται ρητώς στην τουρκική ΝΟΤΑΜ 714 του 1974, η οποία, σχεδόν τριάντα χρόνια μετά, βρίσκεται σε πλήρη ισχύ, παρά τις προσεγγίσεις, φιλίες και συνεργασίες κ.λπ. της ελληνικής κυβέρνησης. Κατ' αυτόν τον τρόπο, η Τουρκία παραμένει σταθερή στον στόχο της να νομιμοποιήσει τα τετελεσμένα στο Αιγαίο, που διευκολύνεται εν πολλοίς καθώς οι ελληνικές αντιδράσεις είναι μόνον ρουτίνας είτε στον αέρα είτε στο διπλωματικό πεδίο, καθώς δεν υπάρχει ελληνική αντίδραση σε διεθνείς οργανισμούς.

Ποιοτική αλλαγή

Τα τελευταία χρόνια, οι εισβολές τουρκικών μαχητικών είναι μαζικές. Η ανάλυση των κινήσεών τους αποδεικνύει ότι ασκούνται με βασικό σενάριο την αιφνιδιαστικά μαζική αεροπορική προσβολή, που θα επιτρέψει στην Τουρκία να ελέγξει το ανατολικό Αιγαίο (ανατολικά του 25ου μεσημβρινού) και να εγκλωβίσει τα ελληνικά νησιά που βρίσκονται σε αυτή την περιοχή (Σαμοθράκη, Λήμνος, Λέσβος, Χίος, Σάμος, Ικαρία και Δωδεκάνησα) και ενδεχομένως να καταλάβει ένα ή περισσοτέρα από αυτά. Οι τουρκικές, καθημερινές σχεδόν "εφορμήσεις" στο Αιγαίο διατηρούν το στοιχείο του αιφνιδιασμού και στοχεύουν στην "κόπωση" της Ελληνικής Αεροπορίας που εκ των πραγμάτων εξαντλεί τις δυνάμεις της σε αναχαιτίσεις ρουτίνας, οι οποίες απαιτούν πολλές ώρες πτήσεων και συντήρησης με αποτέλεσμα τη χαμηλή διαθεσιμότητα των ελληνικών μαχητικών όταν παρουσιαστούν "τα έκτακτα γεγονότα".

Η ποιοτική διάσταση του προβλήματος αναδεικνύεται και από την κατάσταση που κλήθηκε να αντιμετωπίσει η Πολεμική Αεροπορία στις 5 Mαΐου 2003, όταν σχηματισμοί τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών εισήλθαν σε περιοχές που είχαν αρμοδίως δεσμευθεί μέσω της διαδικασίας του ICAO για την ελληνική στρατιωτική άσκηση "Tρίαινα", νοτιοανατολικά της νήσου Pόδου. Στις 13 Mαΐου 2003 η συμπεριφορά αυτή επαναλήφθηκε στις περιοχές της άσκησης "Tρίαινα" στο Bόρειο Aιγαίο, όταν δύο οπλισμένα με πυραύλους αέρος–αέρος τουρκικά F–16 εισήλθαν στον δεσμευμένο χώρο και προσπάθησαν να εμποδίσουν δύο ελληνικά F–4 που επιχειρούσαν να βομβαρδίσουν ρυμουλκούμενο πλωτό στόχο. Eνδεικτική των κινδύνων που εγκυμονεί αυτή η συμπεριφορά είναι και η επαναφορά της πρακτικής των νυκτερινών πτήσεων "εξ όψεως" (visual night flights) από τα τουρκικά μαχητικά, κατά παράβαση των κανόνων του ICAO που απαγορεύουν ρητώς υπερπτήσεις χωρίς τη χρήση οργάνων κατά τη διάρκεια της νύκτας, εκτός και αν έχει ζητηθεί και χορηγηθεί σχετική άδεια από την αρμόδια εθνική Aρχή του αντίστοιχου FIR.

"Γκρίζες ζώνες"

Με αυξανόμενους ρυθμούς μετά τα επεισόδια στην Ιμια και τα τελευταία χρόνια σε σταθερή και πανομοιότυπη μορφή, τα τουρκικά απαντητικά διαβήματα επιμένουν στην επίσημη αμφισβήτηση 110 περίπου ελληνικών νησιών στο Αιγαίο, και πάλι παρά τις διμερείς προσεγγίσεις και όρκους φιλίας. Ενα "τυπικό" δείγμα τουρκικής απάντησης σε ελληνικό διάβημα για παραβάσεις και παραβιάσεις είναι αυτό της 2ας Απριλίου 2002. "Το (τουρκικό) υπουργείο θα ήθελε να υπενθυμίσει ότι δεν ελήφθησαν υπ' όψιν οι ισχυρισμοί των λεγόμενων παραβιάσεων του ελληνικού εναέριου χώρου πέραν των 6 ν.μ. καθώς και οι εμμονές στις λεγόμενες παραβάσεις των κανόνων εναέριας κυκλοφορίας, που είναι ανύπαρκτες και αβάσιμες σύμφωνα με τους όρους του διεθνούς δικαίου.

Επιπροσθέτως, σύμφωνα με τις αξιολογήσεις των αρμόδιων τουρκικών αρχών δεν έχουν γίνει παραβιάσεις του εναέριου χώρου σε κανένα νησί και βραχονησίδα, των οποίων η κυριαρχία έχει παραχωρηθεί στην Ελλάδα με βάση τις διεθνείς συνθήκες...". Κατ' αυτόν τον τρόπο, η τουρκική πολιτική για τις γκρίζες ζώνες όχι μόνον δεν έχει παραμεριστεί ή "παραμεληθεί" αλλά αντιθέτως αποτελεί τμήμα της επίσημης τουρκικής πολιτικής και μάλιστα εγγράφως και δεσμευτικώς.