Συνηθισμένα ορθογραφικά λάθη σε συνηθισμένες λέξεις:
Τριάμισι χρόνια, τρεισήμισι μέρες (όχι τρεισήμισι χρόνια, για τον ίδιο λόγο που δε λέμε "τρεις χρόνια").
Γι΄ αυτό (και όχι: Γιαυτό).
απ' ό, τι και όχι απ' ότι
καθότι ή καθ' ότι και όχι καθ' ό, τι
οτιδήποτε και όχι ο, τιδήποτε
Καθένας, καθεμιά και όχι κάθε ένας, κάθε μια
Μ' εμένα, μ' εσένα κλπ (και όχι: Με μένα, με σένα)
παρ' όλα αυτά και όχι παρόλα αυτά. Αλλά παρόλο.
αυτός καθ΄ εαυτόν, αυτή καθ'εαυτήν, αυτού καθ΄ εαυτόν, αυτής καθ' εαυτήν, αυτόν καθ΄ εαυτόν, αυτοί καθ΄ εαυτούς, αυτών καθ΄ εαυτούς κλπ. Και επίσης αυτός καθαυτόν, αυτή καθαυτήν κλπ.(και όχι: Αυτού καθ΄ εαυτού, αυτής καθ΄ εαυτής, αυτοί καθ΄ εαυτοί κλπ.).
Μία, μια (=μιά), δύο, δυο (=δυό).
Εννιά, εννέα, εννιακόσια, εννιακοσιοστός αλλά ενενήντα,ένατος, ενενηκοστός.
Οι τύποι της ερωτηματικής αντωνυμίας ποιος είναι μονοσύλλαβοι και δεν τονίζονται: Ποιες, ποιοι, ποιους κλπ.
Διά και όχι δια (είναι δισύλλαβη). Αλλά,για
Το εδώλιο του κατηγορουμένου (και όχι το ειδώλιο)
Ειδωλολατρία, πρωτοπορία κλπ.(και όχι σε -εία), διότι προέρχονται από ουσιαστικά (ειδωλολάτρης κλπ.) και όχι από ρήματα.
Πληροίς, πληροί και όχι πληρεί
Επιφάνια, Θεοφάνια και όχι Επιφάνεια
Κάθιδρος και όχι κάθιδρως
Βραδιά,βραδιάζει,βραδινός,αλλά βράδυ.
O μυς,οι μύες,τους μυς και όχι οι μυς, τους μύες
Ο ιχθύς,οι ιχθύες,τους ιχθύς και όχι οι ιχθείς, τους ιχθύες.
Όροφος αλλά διώροφος, τριώροφος, πολυώροφος
Γαλλία αλλά Πορτογαλία
Ποικίλλω αλλά ποικιλία
Λάθη στη στρατιωτική ορολογία: Η περίπολος (και όχι ουδ.), ο γεμιστήρας, ο τελαμώνας, ο αορτήρας, ο ζωστήρας (και όχι θηλ.), στρατιώτης προσκεκολλημένος σε άλλη μονάδα (και όχι: Προσκωλυόμενος)
Συνηθισμένα εκφραστικά λάθη σε συνηθισμένες εκφράσεις
Ευχαριστούμε όλους όσοι μας συμπαραστάθηκαν (και όχι: Όλους όσους. διότι είναι υποκείμενο στο ρήμα που ακολουθεί, αλλά: «ευχαριστούμε όσους .»και επίσης: «επικοινωνεί με όλους όσους εκτιμάει», επειδή εδώ το «όσους» είναι αντικείμενο του ρήματος).
π. Μ.(=προ μεσημβρίας), μ. Μ.(=μετά μεσημβρίαν και όχι μετά μεσημβρίας), π. Χ.(=προ Χριστού), μ. Χ.(=μετά Χριστόν και όχι μετά Χριστού).
Περισσότεροι από έναν ή περισσότεροι του ενός (και όχι: Περισσότεροι από ένας)
Ενήργησα στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων μου (και όχι: Στα πλαίσια).
Γίνονται όλοι δεκτοί ανεξαρτήτως ηλικίας (και όχι: Ανεξαρτήτου ηλικίας).
Ο επικεφαλής, του επικεφαλής,τον επικεφαλής, οι επικεφαλής κλπ.(και όχι: Τον επικεφαλή, του επικεφαλούς)
Οι μέθοδοι / παράμετροι αυτές (και όχι: Οι μέθοδοι / παράμετροι αυτοί). Οι παλαιές οδοί, οι κεντρικές είσοδοι, οι πολλές ψήφοι (και όχι: Οι παλιοί οδοί, οι κεντρικοί είσοδοι, οι πολλοί ψήφοι)
Η αναπληρώτρια διευθύντρια /υπουργός (και όχι: Η αναπληρωτής διευθυντής/υπουργός)
Κλητική:κυρία Πρόεδρε (και όχι: Κυρία Πρόεδρος).
15 Σεπτεμβρίου ή 15 του Σεπτέμβρη (και όχι:15 Σεπτέμβρη).
Το ουσ. Λάθος δεν μπορεί να χρησιμοποιείται ως επιθετικός προσδιορισμός: Π. Χ. «λανθασμένη έκφραση» (και όχι: Λάθος έκφραση).
Στο βιβλίο του πραγματεύεται το θέμα των κοινωνικών θεσμών (και όχι: Διαπραγματεύεται). Αλλά: Ο Υπουργός Εξωτερικών διαπραγματεύεται τους όρους της ειρήνης.
Απολαύει της εμπιστοσύνης (και όχι: Απολαμβάνει).
Τα ρήμα διαρρέω και λειτουργώ είναι αμετάβατα: Διέρρευσε από πολιτικούς κύκλους η πληροφορία ότι... Ή: Πολιτικοί κύκλοι φρόντισαν να διαρρεύσει η πληροφορία ότι... (και όχι: Πολιτικοί κύκλοι διέρρευσαν την πληροφορία ότι... ). Θα θέσω το μηχάνημα σε λειτουργία (και όχι: Θα το λειτουργήσω).
Ασχολούμαστε, ασχολούμασταν (και όχι: Ασχολιόμαστε κλπ. Διότι το ρήμα είναι ασχολούμαι και όχι ασχολιέμαι).
Επαναλαμβάνω (και όχι: Ξαναεπαναλαμβάνω).
Πριν από την έναρξη (και όχι: Πριν την έναρξη).
Το σαν χρησιμοποιείται για παρομοίωση και ως σύνδεσμος χρονικός ή αιτιολογικός: Ψηλός σαν κυπαρίσσι. Σαν έρθεις με το καλό. Εσύ σαν συγγενής έπρεπε να επέμβεις. Το ως συνοδεύει κατηγορούμενα: Υπηρετεί ως καθηγητής. Το κατηγορούμενο μπαίνει στην ίδια πτώση με τη λέξη στην οποία αναφέρεται: Η εκλογή του ως καθηγητή (και όχι: Ως καθηγητής). Το σαν στην καθομιλουμένη αντικαθιστά συχνά το ως χωρίς να είναι λάθος.
Οποιοσδήποτε, οτιδήποτε (και όχι: Ο οποιοσδήποτε, το οτιδήποτε).
Αυτοκινητικό ατύχημα (και όχι: Αυτοκινητιστικό)
Τέως πρόεδρος: Ο μέχρι πρo τινος πρόεδρος, ο προηγούμενος (από το σημερινό) πρόεδρο.Πρώην πρόεδρος: Ο πριν από πολύ καιρό πρόεδρος.
Δεν χρησιμοποιείται το «κύριος» ή το «κυρία» για πρόσωπα που έχουν πεθάνει (παρατίθεται απλώς το όνομα ή προηγείται το «αείμνηστος» ή «μακαρίτης», αν χρειάζεται)
Το άρα δεν είναι σωστό να συνοδεύεται από το λοιπόν (όχι: Άρα λοιπόν) ούτε υποκαθίσταται από το άραγε (!)
Δεν χρησιμοποιούμε το «κύριος» ή το «κυρία» όταν παρουσιάζουμε τον εαυτό μας (και όχι: «γεια σας, είμαι ο κύριος Βάγγος»)
Το «κ. Κ. » χρησιμοποιείται μόνο στο γραπτό λόγο. Γράφουμε «οι κ. Κ. Ομιλητές» αλλά εκφωνούμε «οι κύριοι ομιλητές» (και όχι: Οι κύριοι κύριοι ομιλητές)
Το «μέσα» μπροστά από «σ» γίνεται «μες» (αλλά όχι απαραίτητα, μπορεί να μείνει «μέσα»), ποτέ όμως «μεσ'». Π. Χ. Μεσ' από το δάσος, αλλά μες στο δάσος ή μέσα στο δάσος.
Ψιλή κυριότητα (νομικός όρος) και όχι υψηλή κυριότηταhttp://greekquotations.googlepages.com/
Οι τύποι της ερωτηματικής αντωνυμίας ποιος είναι μονοσύλλαβοι και δεν τονίζονται: Ποιες, ποιοι, ποιους κλπ.
Που (αναφορική αντωνυμία),πού (ερωτηματικό επίρρημα),πως (ειδικός σύνδεσμος),πώς (ερωτηματικό επίρρημα) : Ρώτησα αυτόν που ήταν υπεύθυνος πού μπορούσα να σε βρω. Πώς μπορούσα να πω πως δε σε ξέρω;
2. Ένας ρηματικός τύπος που έμεινε άτονος από αφαίρεση δεν ανεβάζει το τονικό σημάδι στην προηγούμενη λέξη: Μου 'φερε, τα 'δειξε, να 'μαι.
2. Οι μονοσύλλαβες λέξεις δεν παίρνουν τονικό σημάδι.
1. Θεωρούνται μονοσύλλαβες οι λέξεις: Βιος (το), γεια, για, γιος, δυο, μια, νιος, πια, πιο,(να) πιω, ποιος-ποια-ποιο [σε όλες τις πτώσεις ενικού ή πληθυντικού και σε όλα τα πρόσωπα [ΠΡΟΣΟΧΗ! Ποιόν (το) ]]. 2. Μια μονοσύλλαβη προστακτική, ακόμα και όταν ακολουθείται από δυο εγκλιτικά, δεν παίρνει τονικό σημάδι: Πες μου το, βρες τους τα.
3. Εξαιρούνται και τονίζονται: 1. Ο διαζευκτικός σύνδεσμος ή: Ή η Άννα ή η Μαρία. 2. Τα ερωτηματικά πού και πώς.
1. Τα πού και πώς τονίζονται είτε βρίσκονται σε ευθεία ερώτηση είτε σε πλάγια: Πού πήγες; Μας είπε πώς τον λένε. 2. Τα πού και πώς παίρνουν τονικό σημάδι σε περιπτώσεις όπως: Πού να σου τα λέω, από πού κι ως πού, πού και πού, αραιά και πού, Πώς βαριέμαι! Κοιτάζω πώς και πώς να τα βολέψω. 3. ΔΕΝ παίρνουν τόνο όταν είναι το:
α) που: Αντωνυμία (αυτό που σου είπα), επίρρημα (πηγαίνει εκεί που θέλει), σύνδεσμος [Έμαθα που ήρθες (=Έμαθα πως/ότι ήρθες) ]. β) πως: Σύνδεσμος [Λέει πως θα φύγει (=Λέει ότι θα φύγει) ].Www.kybernografoi.gr
3. Οι αδύνατοι τύποι των προσωπικών αντωνυμιών (μου, σου, του, της, τον, την, το, μας, σας, τους, τα) όταν στην ανάγνωση υπάρχει περίπτωση να θεωρηθούν εγκλιτικές: Ο πατέρας μού είπε (=ο πατέρας είπε σε εμένα) -Ο πατέρας μου είπε (=ο δικός μου πατέρας είπε κάτι).
1. Όταν η προηγούμενη λέξη τονίζεται στην ΠΡΟΠΑΡΟΞΥΤΟΝΗ συλλαβή και ακολουθεί αδύνατος τύπος προσωπικής αντωνυμίας (που δεν είναι εγκλιτικός), τότε ΔΕ βάζουμε οξεία στον τύπο αυτόν: Ο πρόεδρός μας αρρώστησε (=ο δικός μας πρόεδρος αρρώστησε) -Ο πρόεδρος μας αρρώστησε (=ο πρόεδρος αρρώστησε εμάς).
4. Οι μονοσύλλαβες λέξεις, όταν συμπροφέρονται με τους ρηματικούς τύπους ΜΠΩ, ΒΓΩ, ΒΡΩ,'ΡΘΩ σε όλα τα πρόσωπα και τους αριθμούς. Τότε δέχονται τον τόνο τους: Θά βγω αλλά θα βγω.
1. Ο τόνος του εγκλιτικού ο οποίος ακούγεται στη λήγουσα των παραξύτονων λέξεων σημειώνεται: χάρισμά σου, άφησέ το. 2. Το ίδιο γίνεται στο πρώτο από τα δυο εγκλιτικά, όταν προηγείται παροξύτονη προστακτική: Δώσε μού το.
5. Οι προτακτικές λέξεις που αποτελούν ένα σύνολο με την επόμενη λέξη, με την οποία συνδέονται με ενωτικό, δεν τονίζονται: Αγια-Σοφιά, Αϊ-Δημήτρης, κυρα-Μαρία, γερο-Θανάσης, θεια-Βασίλω, παπα-Δημήτρης, μπαρμπα-Πέτρος.
ΓΡΑΦΟΝΤΑΙ ΣΕ ΜΙΑ ΛΕΞΗ 1 Τα αριθμητικά από το 13 μέχρι το 19: Δεκατρία, δεκατέσσερα, δεκαπέντε, δεκαέξι (δεκάξι), δεκαεφτά (δεκαεπτά), δεκαοχτώ (δεκαοκτώ), δεκαεννιά (δεκαεννέα). 2 Οι αντωνυμίες: Καθένας-καθεμιά-καθένα, καθετί, κατιτί, οποιοσδήποτε-οποιαδήποτε-οποιοδήποτε, οτιδήποτε, οσοσδήποτε-οσηδήποτε-οσοδήποτε. 3 Τα άκλιτα: Απαρχής, απεναντίας, αφότου, αφού, δηλαδή, διαμιάς, ειδάλλως, ειδεμή, ενόσω, εντάξει, ενώ, εξαιτίας, εξάλλου, εξαρχής, εξίσου, επικεφαλής, επιτέλους, καθαυτό, καθεξής, καλημέρα, καληνύχτα, καλησπέρα, καληώρα, καταγής, κατευθείαν, κιόλας, μεμιάς, μολαταύτα, μόλο (που), μολονότι, ολημέρα, οληνύχτα, ολωσδιόλου, οπουδήποτε, οπωσδήποτε, προπάντων, υπόψη, ωστόσο, άλλωστε, απευθείας, εντούτοις, επιτόπου, καταπώς, προπαντός, ενμέρει, επιπλέον, εφόσον. 4 Η πρόθεση σε (σ') με τη γενική και την αιτιατική του άρθρου: Στου, στης, στο, στον, στην, στων, στους, στις, στα. 1 Γράφεται όμως χωριστά και με απόστροφο η αντωνυμία σου: Σ' το δίνω, σ' το έστειλα. 5 ΓΡΑΦΟΝΤΑΙ ΜΕ ΔΥΟ ΛΕΞΕΙΣ: Καλώς όρισες, καλώς τον (την, το), μετά χαράς, τέλος πάντων και οι λόγιες εκφράσεις: Εν μέρει, κατ' εξοχήν. 1 Γράφονται με μια ή με δυο λέξεις, κατά την περίσταση και κατά διαφορετικό τονισμό: Πάρα κάτω-παρακάτω, πάρα πέρα-παραπέρα, πάρα πάνω-παραπάνω, τόσος δα-τοσοσδά. www.kybernografoi.gr
Είναι δύο τελείως διαφορετικές λέξεις. Το καταρχάς το χρησιμοποιούμε για να πούμε ότι κάτι έρχεται πρώτο. Π. Χ.Καταρχάς σε ένα κείμενο βάζουμε τον πρόλογο
Το καταρχήν το χρησιμοποιούμε σπάνια. Σημαίνει κατά νόμο, κατά κανόνα.Κατ'αρχήν. Π. Χ.Καταρχήν το να σκοτώνεις είναι παράνομο
2. Η λέξη γεγονός.
Τη συγκεκριμμένη λέξη πρέπει να προσέχουμε πότε τη χρησιμοποιούμε. Το γεγονός είναι κάτι το οποίο έχει ήδη γίνει. Ποτέ δεν λέμε ότι αναμένονται γεγονότα. Πως είναι δυνατόν να αναμένεται κάτι το οποίο έχει γίνει ήδη; Μπορούμε να πούμε όμως ότι είναι γεγονός το ότι το πρωί είχε συννεφιά (είχε; Δεν είδα.)
3. Η ατάκα ευθύς αμέσως.
Το ευθύς σημαίνει αμέσως. Αν χρησιμοποιούμε αυτές τις δύο λέξεις μαζί είναι σαν να λέμε : Θα πάω κάπου αμέσως-αμέσως.
Με ένα "σ" είναι σωστό. Με δύο είναι στα αγγλικά (classic).
5. Επι τη ευκαιρία - Επι της ευκαιρίας
Το έχω δει/ακούσει πολλές φορές:
"Επι τη ευκαιρία" σημαίνει "Με την ευκαιρία".
"Επι της ευκαιρίας" σημαίνει "Πάνω στην ευκαιρία".
Η φράση "στα πλαίσια" (π. Χ. Στα πλαίσια των εργασιών του εκάστοτε συνεδρίου) είναι λάθος, μια και το πλαίσιο είναι πάντα ένα ("άρα στο πλαίσιο των εργασιών του εκάστοτε συνεδρίου") !
...
Το ρήμα άγω (= οδηγώ, φέρνω) και τα σύνθετά του (εισάγω, εξάγω, διάγω, προσάγω, ανάγω, προάγω, ενάγω, παράγω, συνάγω, απάγω, περιάγω, κατάγω) σχηματίζει τους χρόνους του από δυο θέματα: Από το θέμα αγ- τους εξακολουθητικούς χρόνους: Ενεστώτα, Παρατατικό και Εξακολουθητικό. Μέλλοντα. Και από το θέμα αγαγ- τους στιγμιαίους χρόνους: Στιγμιαίο Μέλλοντα, Αόριστο, Παρακείμενο και Υπερσυντέλικο. Θα πούμε λοιπόν ότι η Ελλάδα θα "εισαγάγει" κάτι και όχι θα "εισάξει" κάτι, που ακούω συχνά σε δελτία ειδήσεων!
...
ανακαλύπτω - εφευρίσκω ανακαλύπτω: Βρίσκω, φέρω στο φως. Φανερώνω κάτι που υπήρχε πριν. Ο Χριστό Φορος Κολόμβος ανακάλυψε την Αμερική (που υπήρχε πριν απ ' αυτόν). εφευρίσκω: Βρίσκω. Επινοώ κάτι που δεν υπήρχε πριν. Ο Ιωάννης Γουτεμβέργιος εφεύρε την τυπογραφία (που δεν υπήρχε πριν).
...
νύφη - νύμφη η νύφη: Η γυναίκα την ώρα του γάμου της, συγγενική σχέση με τα πεθερικά και το σόι του άντρα της. Η νύφη φορούσε στο γάμο ένα απλό νυφικό. Τα λέω στην πεθερά για να τ ' ακούσει η νύφη (παροιμία). η νύμφη: Προστάδιο στη γέννηση ενός εντόμου (προνύμφη -νύμφη -πετα Λούδα).// Η αρχαία θεότητα των νερών (Οι Νηρηίδες ήταν νύμφες των ποταμών) Μεταφορικά: Η νύμφη του Θερμαϊκού = η Θεσσαλονίκη.
...
βρόχος - βρόγχος ο βρόχος: Η θηλιά, το σχοινί, το λάσο. Το σχοινί έγινε βρόχος στο λαιμό του και κινδύνεψε να πνιγεί ο βρόγχος: Ο αεραγωγός σωλήνας πνευμόνων. Το κάπνισμα ερεθίζει τους βρόγχους.
...
αγγελιαφόρος (αγγελία + φέρω) και όχι αγγελιοφόρος.
...
ακατονόμαστος (από το στερητικό α + κατονομάζω) και όχι ακατανόμαστος.
...
απαθανατίζω (από + αθάνατος) και όχι αποθανατίζω.
...
απογοητεύω (από + γοητεύω) και όχι απαγοητεύω.
...
παρονομαστής (παρά + όνομα) και όχι παρανομαστής.
...
κληροδοτώ - κληρονομώ κληροδοτώ σημαίνει αφήνω με διαθήκη μου σε κάποιον ένα περιουσιακό μου στοιχείο. Είμαι κληροδότης (διαθέτης) και αυτό που αφήνω είναι η κληροδοσία ή το κληροδότημα. κληρονομώ σημαίνει γίνομαι κάτοχος ενός πράγματος που μου άφησε ο κληροδότης. Είμαι ο κληρονόμος και αυτό που κατέχω είναι η κληρονομιά, Με άλλα λόγια: Ο διαθέτης κληροδοτεί, ο άλλος κληρονομεί. Οι πρόγονοι κληροδοτούν, οι απόγονοι κληρονομούν. Θα πούμε λοιπόν: Οι αρχαίοι μας πρόγονοι μας κληρο Δότησαν (και όχι μας κληρονόμησαν) αθάνατα έργα τέχνης. Και: Κληρονομήσαμε από τους προγόνους μας αθάνατα έργα τέχνης. Αυτά αποτελούν την πολύτιμη εθνική μας κληρονομιά. Ο τάδε κληροδότησε (όχι κληρονόμησε) όλη την περιουσία του στο κράτος, που είναι τώρα ο μοναδικός του κληρονόμος.
