Επιθετικό ελικόπτερο AH-64A Apache

Ο Ελληνικός Στρατός προσπάθησε να προμηθευτεί επιθετικά ελικόπτερα από τις αρχές σχεδόν της δεκαετίας του '80, όταν είχε εκφράσει επίσημα την πρόθεση αγοράς AH-1 ή AH-64A ακολουθώντας ανάλογο τουρκικό αίτημα. Αργότερα, έγιναν προσπάθειες να παραχωρηθούν από τις ΗΠΑ μεταχειρισμένα ελικόπτερα, όμως η σύρραξη στον Περσικό Κόλπο έκανε απαγορευτική οποιαδήποτε τέτοια κίνηση.

Τελικά η Αεροπορία Στρατού προχώρησε σε υπογραφή σύμβασης για την προμήθεια 20 επιθετικών ελικοπτέρων AH-64A+ Apache στις 24 Δεκεμβρίου του 1991. Η σύμβαση ύψους 505.000.000 δολαρίων περιλάμβανε τα συστήματα αυτοπροστασίας των ελικοπτέρων. Τον Αύγουστο του 2003, υπογράφηκε νέα σύμβαση για την προμήθεια 9 AH-64DHA ύψους 683.000.000 ευρώ, καθιστώντας τον ΕΣ την 8η συνολικά αμυντική δύναμη που απέκτησε τον βελτιωμένο τύπο. Η σύμβαση περιλάμβανε προαίρεση για 3 ακόμη ελικόπτερα, την προμήθεια μόλις 3 ραντάρ χιλιοστομετρικού μήκους κύματος (Longbow AN/APG-78), ενώ το σύστημα αυτοπροστασίας HIDAS (Helicopter Integrated Defensive Aid System) της BAE Systems αγοράστηκε μέσω ξεχωριστής σύμβασης για όλα τα νέα ελικόπτερα. Από την προμήθεια προέκυψαν αντισταθμιστικά ωφελήματα αξίας 845.000.000 δολαρίων.

Σύμφωνα με την Συνθήκη για τα Συμβατικά Όπλα στην Ευρώπη η χώρα μας μπορεί να διαθέτει έως 64 επιθετικά ελικόπτερα, αριθμός ικανός για την συγκρότηση τριών Ταγμάτων Επιθετικών ελικοπτέρων (ΤΕΕ/Π) με 18 ελικόπτερα έκαστο.

ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Μήκος	17,73 μέτρα
Ύψος	4,64 μέτρα
Εκπέτασμα πτερύγων	5,227 μέτρα
Βάρος (κενό/μικτό)	6838/7270 κιλά
Πρόωση	2 x T700-GE-701Cs (1950 hp)
Μέγιστη ταχύτητα	150 κόμβοι (279 χλμ/ώρα)
Μέγιστος ρυθμός ανόδου	889 μέτρα/λεπτό
Εμβέλεια	400 χλμ. - εσωτερικά καύσιμα
Εμβέλεια	1900 χλμ. - 4 εξωτερικές δεξαμενές
Πλήρωμα	2
Οπλισμός	Πυροβόλο M230 33 mm, ρουκέτες 2.75 in Hydra-70, αντιαρματικοί Hellfire AGM-114, αντί-ραντάρ Sidearm AGM-122, αέρος-αέρος Sidewinder AIM-9

Παρουσίαση ελικοπτέρου Apache

Το Apache AH-64 της Boeing θεωρείται το καλύτερο επιθετικό ελικόπτερο στον κόσμο, ενώ το πρωτότυπο μοντέλο άρχισε να χρησιμοποιείται το 1983-4. Πάνω από 821 ελικόπτερα παραδόθηκαν στο Στρατό των Ηνωμένων Πολιτειών και 116 σε ξένους πελάτες όπως η Αίγυπτος, η Ελλάδα, το Ισραήλ, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Το Apache φέρει δύο κινητήρες T700-GE-701Cs και είναι ικανό να πλήξει και να καταστρέψει διατάξεις εχθρικών αρμάτων στην πρώτη γραμμή, αλλά επίσης στόχους υψηλής αξίας εισχωρώντας βαθιά μέσα στο εχθρικό έδαφος.

Έχει σχεδιαστεί για να επιτίθεται και να επιβιώνει την ημέρα, τη νύχτα, σε ακραίες καιρικές και κλιματολογικές συνθήκες, και για το σκοπό αυτό διαθέτει Σκοπευτικό Όργανο Εντοπισμού και Αναγνώρισης Στόχων (TADS) και Αισθητήρα Νυχτερινής Παρακολουθήσεως Πιλότου (PNVS) που επιτρέπουν στο πλήρωμα να κινείται και να εκτελεί προσβολές ακριβείας την ημέρα όπως και τη νύχτα. Το TADS διαθέτει σύστημα FLIR που παρέχει θερμικές εικόνες ενός στόχου μέρα ή νύχτα, μ ια κάμερα ημέρας για εικόνες ημέρας με περιορισμένο φως, μια κάμερα Άμεσης Παρατήρησης (DVO-Direct View Optic) με πλήρη χρωματική απεικόνιση, μεγεθυμένες εικόνες με το φως της ημέρας ή με το λυκόφως.

Το πιλοτήριο είναι διθέσιο με τον κυβερνήτη να κάθεται στο πίσω κάθισμα και τον συγκυβερνήτη ή πυροβολητή (CPG) στο εμπρός. Το βασικό όπλο του Apache είναι ο κατευθυνόμενος από λέιζερ πύραυλος Hellfire AGM-114 με βεληνεκές 8-9 km. Το ελικόπτερο είναι ικανό να φέρει έως και 16 πυραύλους Hellfire που χρησιμοποιούνται κυρίως για την καταστροφή αρμάτων, τεθωρακισμένων οχημάτων και άλλων στόχων όπως σκέπαστρα, κέντρα διοικήσεως, σταθμούς ραντάρ, θέσεις SAM και πυροβολικού κ.α. Το Apache μπορεί επίσης να φέρει 76 ρουκέτες αναδιπλούμενου πτερυγίου 2.75" για χρήση ενάντια σε εχθρικό προσωπικό, οχήματα ελαφριάς θωράκισης και άλλους ελαφρά τεθωρακισμένους, μη ανθεκτικούς στόχους. Υπάρχει επίσης το Αυτόματο Πυροβόλο M-230 με 1200 βλήματα 30 mm.

O περιορισμένος αριθμός των AH-64A+ ασφαλώς δεν αφήνει περιθώρια για την αξιοποίηση του σε όλα τα είδη αποστολών που μπορεί να καλύψει, όπως ο αντιαρματικός αγώνας, η εγγύς υποστήριξη, η συνοδεία μεταγωγικών ελικοπτέρων, οι επιθετικές αναγνωρίσεις, η αποτροπή αποβατικών/αεραποβατικών ενεργειών. Όμως η ένταξή τους στη δύναμη της αεροπορίας στρατού αυξάνει δραματικά τις επιχειρησιακές τις δυνατότητες σε ό,τι αφορά στην υποστήριξη φίλιων δυνάμεων στο σύγχρονο πεδίο μάχης.

Πρόγραμμα εκσυγχρονισμού Apache AH-64A

Στις 7 Οκτωβρίου 2021 εγκρίθηκε η ισραηλινή πρόταση μερικής αναβάθμισης της εταιρίας Elbit, που αφορά στον μερικό εκσυγχρονισμό των 19 AH-64A+ ώστε να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα της παλαιότητας που αντιμετωπίζουν. Το κόστος του προγράμματος ανέρχεται στα 39.000.000 ευρώ και για τα 19 ελικόπτερα, περιλαμβάνοντας την εγκατάσταση νέων σκοπευτικών - ηλεκτροπτικών, καθώς και στην αξιοποίηση των ισραηλινών βλημάτων Spike NLOS.

Το βασικό σημείο του εκσυγχρονισμού επικεντρώνεται στον πυργίσκο του συστήματος TADS/PNVS, που βρίσκεται στο ρύγχος του ελικοπτέρου. Το TADS (Target Acquisition and Designation Sights) περιλαμβάνει κάμερα ημέρας (μονόχρωμη απεικόνιση), θερμική κάμερα, καθώς και καταδείκτη και αποστασιομετρητή λέιζερ. Το PNVS (Pilot Night Vision System) είναι μία κάμερα υπερύθρων (IR) που “ακολουθεί” τις κινήσεις του κεφαλιού του κυβερνήτη του ελικοπτέρου στο πίσω κάθισμα.

Το σύστημα προέρχεται από την δεκαετία του 1980 και προκύπτουν περιορισμοί τόσο στις επιδόσεις του, σε ότι αφορά αποστάσεις αποκάλυψης και διάκρισης στόχων στο πεδίο της μάχης κατά τη νύχτα ή κακές καιρικές συνθήκες, όσο και στη δυνατότητα υποστήριξης και εξεύρεσης ανταλλακτικών αφού η γραμμή παραγωγής έχει κλείσει. Η ενσωμάτωση ενός προηγμένου ηλεκτροπτικού σκοπευτικού 3ης γενιάς, εφάμιλλο με αυτό των AH-64D Apache θα αναβαθμίσει κατακόρυφα την μαχητική του ικανότητα, καθώς πλέον μπορεί να εντοπίζει στόχους σε πολύ μεγαλύτερες αποστάσεις, σε συνδυασμό βεβαίως με δορυφορικές επικοινωνίες, μετάδοση εικόνας και δεδομένων από UAV καθώς και ένα εντελώς νέο σύστημα αυτοπροστασίας ισραηλινής κατασκευής.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι απαιτήσεις του αναβαθμισμένου συστήματος σε ηλεκτρική ισχύ είναι μικρότερες, όπως άλλωστε και οι απαιτήσεις ψύξης του. Έτσι, το συνολικό βάρος είναι χαμηλότερο και απαιτείται η εγκατάσταση πρόσθετου βάρους (αντίβαρων) στο ρύγχος του ελικοπτέρου. Πάντως, η εγκατάσταση των νέων αισθητήρων εσωτερικά στον πυργίσκο του TADS/PNVS καταργεί την ανάγκη επαναπιστοποίησης (airworthiness) του συγκροτήματος.

Προκειμένου το κόστος του προγράμματος αναβάθμισης να διατηρηθεί σε χαμηλά επίπεδα, οι οθόνες τεχνολογίας CRT στα δύο πιλοτήρια παραμένουν ως έχουν και θα απεικονίζουν την εικόνα των νέων αισθητήρων σε σημαντικά χαμηλότερη ανάλυση. Αντίθετα, αντικαθίσταται το σύστημα απεικόνισης επί κάσκας IHADSS (Integrated Helmet and Display Sighting System) από το αντίστοιχο της Elbit, που εξοπλίζει και τα Apache Guardian του Στρατού των ΗΠΑ. Η ανάλυση και οι δυνατότητες απεικόνισης του νέου συστήματος, είναι μεγαλύτερες από τις αντίστοιχες του IHADSS που φέρουν τα πληρώματα των AH-64DHA.

Τέλος, το σύνολο των 19 AH-64A+ θα αποκτήσει την αναγκαία υποδομή (καλωδιώσεις) για την ενσωμάτωση και αξιοποίηση του πυραύλου SPIKE NLOS, όμως σε πρώτη φάση έχουν αγοραστεί μόνο 9 συλλογές φορέων για τη χρήση του όπλου. Οι φορείς αυτοί μπορούν φυσικά να αναρτηθούν σε όλα τα ελικόπτερα και όχι μόνο σε εννέα, ενώ μελλοντικά θα αποκτηθούν πρόσθετοι. Με την προσθήκη των νέων βλημάτων σχεδόν τετραπλασιάζεται το βεληνεκές σε 25 έως 32χλμ), και πολλαπλασιάζονται οι δυνατότητες του ελικοπτέρου, ειδικά κατά ναυτικών στόχων στο περιβάλλον επιχειρήσεων της ΑΣΔΕΝ. Ο Spike NLOS είναι βαρυτερος κατα 50% απο τον Hellfire και μπορεί να διατρήσει 700 mm RHA χαλυβα. Έχει προαιρετική τροχια πτησης για lofted top attack επιθεση χτυπωντας στο αδυνατο σημειο των Τεθωρακισμενων, καθώς επίσης οχυρώσεων και πλοίων.

Αναζήτηση ανταλλακτικών

Tο 2008, τα Ηνωμέρα Αραβικά Εμιράτα προχώρησαν στην αναβάθμιση 30 ελικοπτέρων AH-64A σε AH-64D Block III, με αποτέλεσμα τη δημιουργία στοκ με μεγάλη ποσότητα ανταλλακτικών που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν από τον Ελληνικό Στρατό. Η αξία τους ανερχόταν σε 10.000.000 ευρώ, αλλά παραχωρήθηκαν έναντι τιμήματος 4.700.000 ευρώ. Δέκα χρόνια αργότερα, το 2018, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα αγόρασαν 9 ελικόπτερα AH-64E Guardian και αποφάσισαν την αναβάθμιση 8 εκ των 28 ελικοπτέρων AH-64D στην ίδια έκδοση. Έτσι, από τον Αύγουστο του 2023 που ξεκίνησαν οι παραδόσεις των νέων ελικοπτέρων, απελευθερώθηκαν μεγάλες ποσότητες ανταλλακτικών για την έκδοση D, για τα οποία έχει επιδείξει ενδιαφέρον η Ελλάδα. Οι σχετικές διαπραγματεύσει αφορούν σε ανταλλακτικά αξίας 170.000.000 ευρώ, έναντι μειωμένου τιμήματος που μπορεί να ανέλθει σε 75.000.000 ευρώ.

Γ.Ανδρουλάκης - 26 Ιανουαρίου 2003