Ελικόπτερο ΑS 332C1 Super Puma

Τα ελικόπτερα Super Puma Combat (CSAR) αποτελούν συμπαραγωγή της EUROCOPTER GROUP-AEROSPATIALE και της DASA. Η σταδιοδρομία τους ξεκινά με την πτήση του πρωτοτύπου Puma που έλαβε χώρα στις 15 Απριλίου του 1965 και μέχρι το 1987 (όταν σταμάτησε η παραγωγή) κατασκευάστηκαν συνολικά 696 ελικόπτερα. Από το 1974 είχε ήδη ξεκινήσει η ανάπτυξη μιας μεγαλύτερης και βελτιωμένης έκδοσης, του AS-332, αργότερα γνωστού ως Super Puma, τόσο στις πολιτικές όσο και στις στρατιωτικές του εκδόσεις. Ωστόσο, το 1990 η ονομασία των στρατιωτικών εκδόσεων του ελικοπτέρου άλλαξε σε AS-532 Cougar, για να ξεχωρίζουν από το πολιτικό Super Puma.

Tο ελικόπτερο αποτελεί μια από τις μεγαλύτερες εμπορικές επιτυχίες στον τομέα της CSAR, καθώς ένας μεγάλος αριθμός αεροπορικών δυνάμεων του έχουν εμπιστευτεί τις επιχειρήσεις ανάκτησης του προσωπικού τους σε περιόδους κρίσης και μη. Mεταξύ αυτών και η Tουρκία, η οποία διαθέτει 20 Cougar ειδικά διασκευασμένα για την ανάληψη τέτοιων αποστολών.

Τα Super Puma είναι ελικόπτερα δικινητήρια, μονού στροφείου, μέσης μεταφορικής ικανότητας και πολλαπλού ρόλου με μεγάλη ευελιξία, αξιοπιστία και επιβιωσιμότητα σε περιβάλλον μάχης. Έχουν την δυνατότητα μεταφοράς 19 στρατιωτών και τριμελούς πληρώματος (διαμόρφωση πολλαπλών ρόλων), 12 ναυαγών και τετραμελούς πληρώματος (SAR), ενώ σε αποστολές αεροδιακομιδής ασθενών μπορούν να φιλοξενηθούν 6 φορεία και 4 επιβάτες (ιατροί, νοσηλευτές). Η έκδοση AS-332C-1 αναφέρεται στη μικρότερη από πλευράς διαστάσεων έκδοση Super Puma, με ολικό μήκος 18,7 μ. (έναντι 17,6 μ. του ΑΒ-205) και διάμετρο κύριου στροφείου 15,6 μ. (έναντι 14,6 μ. στο ΑΒ-205). Το στροφείο αποτελείται από 4 πτερύγια κατασκευασμένα από υαλονήματα και σε αντίθεση με τα υπόλοιπα ελικόπτερα δυτικής σχεδίασης περιστρέφεται δεξιόστροφα με βέλτιστη τιμή περιστροφής τις 265 σ.α.λ.

Εξοπλισμός ελικοπτέρων

Στη διαμόρφωση έρευνας και διάσωσης μάχης (Combat SAR), το ελικόπτερο που προμηθεύτηκε η Πολεμική Αεροπορία είναι εξοπλισμένο με ραντάρ έρευνας επιφανείας-καιρού Βendix RDR-1500Β, μέγιστης εμβέλειας 160 ναυτικών μιλίων, με έγχρωμη οθόνη συνθετικής απεικόνισης στο κέντρο του πίνακα οργάνων, ραντάρ ντόπλερ RDN-85, σύστημα ναυτιλίας Litton 1000, το οποίο συνδυάζει αδρανειακή μονάδα (ΙΝS) με δέκτη παγκόσμιας αναφοράς θέσης GP5, σύστημα διακρίβωσης ταυτότητας φίλιου ή εχθρού IFF τύπου APX-100, συσκευές ασυρμάτου V/UHF-AM-FM ARC-210 και σύστημα αυτόματης εύρεσης Θέσης ναυαγοσωστικού πομπού ADF-60A (Automatic Direction Finder).

Το σύστημα ναυτιλίας έχει αναβαθμιστεί με την προσθήκη ενός ενσωματωμένου GPS, ενώ συνεργάζεται άμεσα και με το ραντάρ ντόπλερ που φέρει το ελικόπτερο. Έτσι, το ελικόπτερο μπορεί να επιχειρεί σε συνθήκες νύχτας και σε πολύ χαμηλό ύψος με μεγάλη ακρίβεια και πλήρη αυτονομία με τη συνεργασία του αυτόματου πιλότου. Ένα από τα βασικά συστήματα με τα εφοδιάζονται τα νέα ελικόπτερα CSAR είναι οι συσκευές PLS (Personal Locating System), οι επικοινωνούν με τους νέους ασυρμάτους εντοπισμού θέσης με τους οποίους είναι εφοδιασμένοι όλοι οι χειριστές της ΠΑ. Το ελικόπτερο φέρει FLIR τύπου Chlio της Τhales, το οποίο είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό έχοντας εμβέλεια που ξεπερνάει σε αρκετές περιπτώσεις τα 15 μίλια ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες.

Στα συστήματα διάσωσης του ελικοπτέρου έχει προστεθεί ένα δεύτερο βίντσι, ηλεκτρικό, αποτελώντας εφεδρικό σύστημα σε περίπτωση βλάβης του υδραυλικού. Η ανυψωτική ικανότητα του μηχανισμού αυτού, που φέρει συρματόσχοινο 75 μέτρων, είναι 272 κιλά. Τα ελληνικά ελικόπτερα φέρουν και διάταξη πλωτήρων έκτακτης ανάγκης, για την περίπτωση αναγκαστικής προσθαλάσσωσης, οι οποίοι αναπτύσσονται εντός δυόμισι δευτερολέπτων από τη στιγμή της επαφής τους με την υδάτινη επιφάνεια.

Super Puma σε αποστολές έρευνας διάσωσης

Η Ελλάδα έχει προμηθευτεί ελικόπτερα Super Puma σε διαμόρφωση SAR και CSAR για τις ανάγκες του Λιμενικού και της Πολεμικής Αεροπορίας αντίστοιχα. Τα τελευταία, αν και δεν διαφέρουν στα βασικά τους χαρακτηριστικά από την απλή έκδοση ΑS 332C1, διαθέτουν μία σειρά από νέα αναβαθμισμένα συστήματα, όπως θωράκιση στα πλαϊνά τοιχώματα της ατράκτου στον χώρο της καμπίνας και στις θέσεις του κυβερνήτη / συγκυβερνήτη, ενώ το ίδιο έχει εφαρμοστεί και στη βάση του κύριου στροφείου για την προστασία του υδραυλικού συστήματος.

Στο εσωτερικό, ενώ το πιλοτήριο του ελικοπτέρου παραμένει το ίδιο, ο φωτισμός των αναλογικών οργάνων είναι πλέον συμβατός με διόπτρες νυχτερινής όρασης NVG. Έτσι, οι χειριστές των νέων ελικοπτέρων ήταν από τους πρώτους στην ΠΑ που αξιοποίησαν αυτήν τη δυνατότητα σε νυχτερινές επιχειρήσεις. Ο εξοπλισμός προέρχεται από την εμπειρία της Γαλλικής Αεροπορίας, η οποία συνέστησε για πρώτη φορά γραφείο CSAR το 1998. Αυτός είναι ο λόγος που την επιχειρησιακή εκπαίδευση των ελληνικών πληρωμάτων στις αποστολές CSAR ανέλαβε η Γαλλική Αεροπορία. Εξωτερικά, τα ελικόπτερα είναι βαμμένα σε νέα παραλλαγή χρωμάτων σε γκρι-γαλάζιο.

Η αρχική προμήθεια 4 ελικοπτέρων SAR Super Puma πραγματοποιήθηκε το καλοκαίρι του 1998, με το κόστος του προγράμματος να ανέρχεται σε περίπου 18,5 δις δραχμές. Κατά το χρονικό διάστημα που μεσολάβησε μέχρη την παραλαβή τους, ολοκληρώθηκε μία σειρά από εργασίες προσαρμογής και αναβάθμισης της υποδομής των εγκαταστάσεων της 358 ΜΕΔ στην Ελευσίνα. Στις 16 Δεκεμβρίου 2004 πραγματοποιήθηκε η επίσημη παρουσίαση και τελετή ένταξης των 2 πρώτων ελικοπτέρων, που αγοράστηκαν από το υπουργείο εμπορικής ναυτιλίας για λογαριασμό του Λιμενικού Σώματος. Κύρια αποστολή τους είναι οι αεροδιακομιδές, οι αποστολές έρευνας και διάσωσης και έρευνας και διάσωσης μάχης, ενώ επανδρώθηκαν από έξι χειριστές της 358 ΜΕΔ που μετέβησαν στη Γαλλία (Marignane) για εκπαίδευση ενός μηνός. Για την επιλογή τους τέθηκε μεταξύ άλλων και ο περιορισμός της κατ' ελάχιστον διαθέσιμης πτητικής εμπειρίας άνω των 1.000 ωρών σε δικινητήριο ελικόπτερο (Bell 212).

Super Puma σε αποστολές αεροδιακομιδών

Το ενδέκατο και δωδέκατο ελικόπτερο Super Puma παραλήφθηκε το 2011 και 2012 αντίστοιχα, ολοκληρώνοντας ένα κύκλο παραγγελιών που είχε ανοίξει πρακτικά το 1999 και συνεχίστηκε μέσα στην δεκαετία του 2000. Τα δυο ελικόπτερα αποτελούν άσκηση προαίρεσης παλαιότερων παραγγελιών και αντικατάσταση άλλων Super Puma που παραδόθηκαν σε διαμόρφωση Medevac για τις ανάγκες των Ολυμπιακών Αγώνων. Πιο συγκεκριμένα, τον Ιούνιο του 2004 το ελληνικό κράτος παρέλαβε δύο ελικόπτερα του τύπου με διαμόρφωση ασθενοφόρου και πλήρη ιατρικό εξοπλισμό για την παροχή βοήθειας των μεταφερόμενων τραυματιών/ ασθενών (αναπνευστικές συσκευές, απινιδωτές, συσκευές αναρρόφησης υγρών, εξωτερικούς βηματοδότες και συστήματα μέτρησης ζωτικών παραμέτρων).

Η αγορά των δύο ελικοπτέρων έγινε από την Πολεμική Αεροπορία για λογαριασμό του Υπουργείου Υγείας, γιατί έτσι μόνο θα μπορούσαν να παραληφθούν άμεσα ενεργοποιώντας προαίρεση που υπήρχε από την παλαιότερη αγορά των Super Puma. Τα κονδύλια για τον εξοπλισμό των δύο ελικοπτέρων - ασθενοφόρων καλύφθηκαν από το Υπουργείο Υγείας το οποίο μάλιστα ανέλαβε την υποχρέωση να χρηματοδοτήσει αργότερα την αγορά δυο ελικοπτέρων για την Πολεμική Αεροπορία.

Τα δύο ελικόπτερα εντάχθηκαν στο δυναμικό της 358 Μοίρας Έρευνας -Διάσωσης, μαζί με τα υπόλοιπα 8 του ιδίου τύπου, που χρησιμοποιούνται σε καθήκοντα SAR. Στη συνέχεια όμως και λόγω των μεγάλων αναγκών σε Έρευνα – Διάσωση, ο ιατρικός εξοπλισμός αφαιρέθηκε και αποθηκεύτηκε στην 112 ΠΜ, ενώ τα Super Puma ανέλαβαν καθήκοντα SAR για την ΠΑ.

Super Puma σε αποστολές αεροπυρόσβεσης

Το 2001 το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος προχώρησε στην αγορά και κατόπιν παραχώρηση στο Πυροσβεστικό Σώμα δύο ελικοπτέρων Super Puma για την καταπολέμηση πυρκαγιών και την ταχύτατη μετακίνηση της 1ης ΕΜΑΚ σε χώρους όπου έχουν προκληθεί φυσικές καταστροφές.

Στις 29 Φεβρουαρίου 2024, υπογράφηκε η σύμβαση για την προμήθεια εξοπλισμού αναβάθμισης των 2 ελικοπτέρων AS332L1 Super Puma του Πυροσβεστικού Σώματος στο πλαίσιο του Προγράμματος ΑΙΓΙΣ. Ο σχετικός διαγωνισμός προϋπολογισμού 3.000.000 ευρώ, αφορά στην προμήθεια 2 συστημάτων υδραυλικής ανύψωσης (hydraulic hoists) και 2 συστημάτων δεξαμενών πυρόσβεσης προκειμένου να αναβαθμιστεί η ικανότητα εκτέλεσης Επιχειρήσεων Έρευνας-Διάσωσης (SAR) και αποστολών Αεροπυρόσβεσης, αντίστοιχα.

Το ιστορικό μίας σύμβασης υποστήριξης

Στις 21 Δεκεμβρίου 2023, υπογράφηκε η Σύμβαση 001Γ/23 μεταξύ της ΓΔΑΕΕ και της εταιρείας Αεροπορικές Υπηρεσίες ΑΕΕ (Aeroservices SA) για την «Εν Συνεχεία Υποστήριξη – Follow On Support (FOS) των ελικοπτέρων AS-332C1 Super Puma. Το κόστος ανήλθε σε 37.767.204 ευρώ και έχει διάρκεια τεσσάρων ετών, όμως το αξιοσημείωτο της υπόθεσης είναι ότι ο διαγωνισμός προκηρύχθηκε τον Μάρτιο του 2017 και χρειάστηκαν σχεδόν 7 χρόνια για να κατακυρωθεί.