Υποψηφιότητες για το άρμα μάχης

Tο ΥΠΕΘΑ είχε γνωστοποιήσει σε όλους όσους λάμβαναν μέρος στους διαγωνισμούς των Ενόπλων Δυνάμεων ότι δίνει ιδιαίτερη σημασία και βαρύτητα στη συμπαραγωγή και στα αντισταθμιστικά οφέλη. Ειδικά στην περίπτωση του προγράμματος αρμάτων λόγω των τεχνολογιών και της υποδομής της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας, η εμπλοκή της στη συμπαραγωγή αναμενόταν να είναι μεγαλύτερη και ουσιαστικότερη από ότι στα άλλα μεγάλα εξοπλιστικά προγράμματα (νέο μαχητικό, συστήματα Patriot, ΑΣΕΠΕ Erieye). Προς επίτευξη του σκοπού αυτού το Υπουργείο καθόρισε ως ελάχιστο αποδεκτό ποσοστό το 25% αναφορικά με τη συμπαραγωγή και το 100% για τα αντισταθμιστικά οφέλη επί του συνόλου της προσφοράς. Οι προσφορές όλων των εταιριών συμμορφώθηκαν με τις απαιτήσεις αυτές, περιλαμβάνοντας ποσοστά συμπαραγωγής και αντισταθμιστικά οφέλη ως ακολούθως:

Εταιρεία	Συμπαραγωγή	Αντισταθμιστικά
Vickers	34%	100%
KMW	30%	150%
GDLS	27%	145%
GIAT	30,4%	100%

Μια πολύ ενδιαφέρουσα πτυχή αφορούσε στο συγκρότημα ισχύος της MTU. Tρία από τα τέσσερα άρματα που συμμετείχαν στον διαγωνισμό -εκτός του αμερικανικού Μ1Α2 Abrams- προσφέρθηκαν με το συγκρότημα ισχύος που κατασκεύαζαν οι γερμανικές εταιρίες MTU (κινητήρας) και Renk (κιβώτιο ταχυτήτων). Το Challenger 2E και το γαλλικό Leclerc χρησιμοποιούσαν το συγκρότημα ισχύος MTU 883, ενώ το Leopard 2 προσφέρθηκε με τον προηγούμενο τύπο MTU 873. Η GIAT έδωσε ποσοστό συμπαραγωγής του συγκροτήματος ισχύος περί που 0,8% στην ΕΛΒΟ η KMW 2,8% και η Vickers 8% (ποσοστό που μεταφραζόταν σε 111.500.000 λίρες!). Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ΕΛΒΟ είχε έλθει σε αποκλειστική συμφωνία με τις MTU/Renk με στόχο την παραγωγή των κινητήρων MTU στην Ελλάδα.

Στον τομέα των οικονομικών προσφορών, διαπιστώθηκε ότι οι τιμές των επικρατέστερων αρμάτων κυμαίνονται στα ίδια περίπου επίπεδα. Το βρετανικό Challenger 2E και το γαλλικό Leclerc ήταν τα φθηνότερα δυτικά άρματα, σε αντίθεση με το αμερικανικό Μ1Α2 και το γερμανικό Leopard 2GR. Εντύπωση προκάλεσε η πολύ χαμηλή τιμή του ουκρανικού Τ-84, που το κατέστησε αυτομάτως πολύ ελκυστικό για την κυπριακή αγορά. Η τιμή του Challenger 2E αντικατόπτριζε την έντονη επιθυμία των Βρετανών να κερδίσουν την τελευταία γι' αυτούς ανοικτή αγορά αρμάτων της Ευρώπης, δεδομένου ότι δεν συμμετείχαν στον σχετικό διαγωνισμό των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων. Η επίσης χαμηλή τιμή του Leclerc, παρά τις ενσωματωμένες νέες τεχνολογίες και τους πολλούς αυτοματισμούς, υποβοηθήθηκε από το γεγονός ότι το άρμα βρισκόταν σε παραγωγή από εξαετίας και από τη νέα τακτική των Γάλλων να ακολουθούν επιθετική πολιτική στο ζήτημα των οικονομικών προσφορών. Τα δύο λογικά "φαβορί" Leopard 2GR και Μ1Α2, ήταν μεν ακριβότερα από τους υπόλοιπους ανταγωνιστές, αλλά κανένας δεν αμφισβητούσε τα ιδιαίτερα πλεονεκτήματα που διέθεταν τα κορυφαία άρματα της Δύσης. Σε σύνολο προσφοράς (246 άρματα, 24 οχήματα περισυλλογής, 12 γεφυροφόρα, 12 εκπαιδευτικά, 10 πύργοι αρμάτων, μεταχειρισμένα άρματα) η κατάσταση διαμορφώθηκε (εκτός των ανατολικών) ως εξής:

• GDLS 2,150 δις. ευρώ (123 μεταχειρισμένα Μ1Α1)
• KMW 2,273 δις. ευρώ (123 μεταχειρισμένα Leopard 2Α4) *
• Vickers 2,488 δις. ευρώ (80 Challenger 1 και 14 Challenger 2)
• GIAT 2,4 δις. ευρώ (δεν προσφέρθηκαν μεταχειρισμένα)

Αυτά μεταφραζόταν σε έξι επιλαρχίες αρμάτων, δηλαδή τρεις τεθωρακισμένες ταξιαρχίες των δύο επιλαρχιών η καθεμία, σύμφωνα με την ισχύουσα οργάνωση. Κάθε επιλαρχία θα διέθετε τέσσερα άρματα περισυλλογής και δύο γεφυροφόρα. Κατά την πρόσφατη ανακοίνωση της απόφασης προμήθειας 170 (αντί 246) νέων αρμάτων, τα άρματα περισυλλογής μειώθηκαν σε δώδεκα και τα γεφυροφόρα σε οκτώ. Στην παράμετρο του ανθρώπινου δυναμικού και γνωρίζοντας ότι βραχυπρόθεσμα το ΥΠΕΘΑ θα προχωρούσε στη μείωση του προσωπικού στις Ενοπλες Δυνάμεις, το Leclerc διέθετε ένα μοναδικό πλεονέκτημα αφού το πλήρωμά του απαρτιζόταν από τρεις μόνο άνδρες. Για την παράμετρο των πυρομαχικών το ΥΠΕΘΑ ζήτησε και πήρε τιμές από τις εταιρίες κατασκευής για 15.000 βλήματα σκληρού πυρήνα, 10.320 εκρηκτικά και 3.000 εκπαιδευτικά. Οι προσφορές που δόθηκαν είναι: GIAT 52,2 εκατ ευρώ, KMW 68,43 εκατ ευρώ, Vickers 121,93 εκατ ευρώ και GDLS 195,28 εκατ ευρώ.

Σημείωση: Προσφέρθηκαν επίσης 235 Leopard 1-Α5

Άρματα μάχης 3ης γενιάς

Τον Οκτώβριο του 1998 ξεκίνησε στο Λιτόχωρο Πιερίας, και συγκεκριμένα στο ΠΒΑΛ και στους χώρους ασκήσεων της XXIV ΤΟΤ, μια μοναδική για τα παγκόσμια δεδομένα δοκιμασία. Ήταν η δοκιμασία που οργάνωσε η ΔΙΤ / ΓΕΣ σε συνεργασία με τους λοιπούς φορείς και εκτελέσθηκε από επιτροπή του ΓΕΣ με τη βοήθεια της XXIV ΤΟΤ. Αφορούσε την επιχειρησιακή και τεχνική δοκιμασία υπό πραγματικές συνθήκες των 6 καλύτερων αρμάτων του δυτικού και ανατολικού κόσμου. Ήταν η μοναδική φορά για τα παγκόσμια δεδομένα που τόσοι πολλοί τύποι αρμάτων μαζεύονταν όλοι μαζί στον ίδιο χώρο, για να δοκιμασθούν κάτω από τις ίδιες ακριβώς συνθήκες και από την ίδια επιτροπή. Η δοκιμασία αφορούσε τα εξής άρματα 3ης γενεάς:

• του αμερικανικού Μ1Α2 ABRAMS της General Dynamics Land Systems
• του γερμανικού Leopard 2Α5 της Krauss Maffei Wegmann
• του γαλλικού Lecrec της GIAT Industries
• του βρετανικού Challenger της Vickers Defense Systems
• του ρωσικού Τ-80U της Rosvoorouzhenie
• του ουκρανικού Τ-84 της Ι Malishev Plant

Ο διαγωνισμός ολοκληρώθηκε μετά από τρεις μήνες περίπου, αποδεικνύοντας ότι οι δυνατότητες των αρμάτων δεν ήταν ακριβώς όπως γράφονταν στα διαφημιστικά φυλλάδια των εταιρειών. Τα σκοπευτικά όργανα, τα Συστήματα Ελέγχου Πυρός (ΣΕΠ) / Συστήματα Σταθεροποιήσεως (ΣΣ), τα πυροβόλα και οι ερπύστριές δεν παρουσίσαν την τέλεια εικόνα που θα ήθελαν οι κατασκευστές. Παράλληλα, οι αυτοματισμοί που θεωρητικά υπερτερούν στην πραγματικότητα παρουσίαζαν εμπλοκές. Τέλος, οι αυτονομίες των αρμάτων ήταν μικρότερες και τα συστήματα αυτοπροστασίας δεν λειτουργούσαν όπως υποτίθεται ότι θα έπρεπε να λειτουργούν.

Παρόλα αυτά, οι δυνατότητες όλων των αρμάτων (άλλων περισσότερο και άλλων λιγότερο) ήταν αξιοθαύμαστες. Μπορεί ένας μεγάλος αριθμός αρμάτων 2ης γενεάς που ήδη διαθέτουμε να είναι τεχνολογικά πολύ εξελιγμένος (όπως τα Leopard 1Α5 και M-48A5 MOLF), εντούτοις συγκρινόμενα με τα άρματα 3ης γενεάς ως ένα πλήρες σύστημα (ισχύος πυρός, ευκινησίας και θωρακίσεως), υστερούν χαρακτηριστικά. Ενώ λοιπόν τα ΣΕΠ EMES-18 και MOLF των αρμάτων Leopard 1Α5 και Μ48-Α5 MOLF αποτελούσαν σχεδόν τεχνολογία αιχμής και επέτρεπαν στα άρματα αυτά να εκτελούν ακριβέστατες βολές εν κινήσει, ημέρα και νύχτα και σε συνθήκες περιορισμένης ορατότητας, η υστέρησή τους εμφανιζόταν κυρίως στους παρακάτω τομείς:

• Ισχύς πυρός: Το πυροβόλο 120 χιλ. βάλλει πυρομαχικά κινητικής και χημικής ενέργειας με υψηλότερες διατρητικές δυνατότητες
• Θωράκιση: Οι τελευταίου τύπου θωρακίσεις έκαναν τα άρματα άτρωτα στα βλήματα 105 χιλ., ενώ στο μετωπικό τους τόξο ήταν ανθεκτικά ακόμη και στα βλήματα των 120 χιλ. Επιπλέον η "σπονδυλωτή" τους κατασκευή τούς επέτρεπε την αφαίρεση και αντικατάσταση των πλακών θωρακίσεως με καινούριες πιο ανθεκτικές
• Ευκινησία: Παρά το μεγαλύτερο βάρος τους οι ισχυροί κινητήρες που διέθεταν, διπλάσιας ιπποδύναμης, τους πρoσέδιδαν μεγαλύτερο λόγο ισχύος/βάρους που βρισκόταν περί τους 26 ίππους/τόνο. Τα Μ-48Α5 MOLF, Μ-60 Α1/Α3 έχουν περί τους 15 και τα Leopard 1Α5 περί το 19,5

Πλεονεκτήματα παρουσιάζονται επίσης στον τομέα Διοίκησης - Ελέγχου, όπου τα άρματα 3ης γενιάς διαθέτουν ανεπτυγμένα συστήματα διοικήσεως και ελέγχου. Η τεχνολογία αιχμής, σε συνδυασμό με την ευρύτατη χρησιμοποίηση υπολογιστών εντός των αρμάτων επέτρεπαν, μέσω της έγχρωμης οθόνης, στον αρχηγό πληρώματος τη λήψη και αποστολή παντός είδους μηνυμάτων σε ψηφιακή μορφή. Στους έγχρωμους χάρτες που εμφανίζονταν στην οθόνη μεταβλητής κλίμακας, φαίνονταν ανά πάσα στιγμή η θέση του άρματος, οι θέσεις των φίλιων αρμάτων ή και των εχθρικών εφόσον εντοπίζονταν.

Τέλος, τα τελευταίας τεχνολογίας ΣΕΠ που διέθεταν ταάρματα, σε συνδυασμό με τα πλέον πρόσφατης γενεάς οπτικά όργανα και ιδιαίτερα με την ύπαρξη ανεξαρτήτου θερμικού περισκοπίου αρχηγού, τους έδιναν εξαιρετικά υψηλές δυνατότητες εντοπισμού και σκόπευσης ακίνητων και κινούμενων στόχων από μεγάλες αποστάσεις, κατά τη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας, αλλά και με δυσμενείς καιρικές συνθήκες.

Γ.Ανδρουλάκης - 03 Απριλίου 2002