Διάρκεια στρατιωτικής θητείας
Με απόφαση του ΚΥΣΕΑ στις 21 Ιανουαρίου 2021, η θητεία που καλούνται να υπηρετήσουν οι Έλληνες πολίτες ανέρχεται σε 12 μήνες, καθώς αυξήθηκε κατά 3 μήνες για τους στρατιώτες του στρατού ξηράς και εξισώθηκε με την 12-μηνη θητεία για τους κληρωτούς στην Πολεμική Αεροπορία και το Πολεμικό Ναυτικό. Παράλληλα, θεσπίστηκε "διζωνικό" σύστημα και καθορίζεται μειωμένη διάρκεια θητείας 9 μηνών για τους στρατιώτες που υπηρετούν σε ακριτικές μονάδες του Στρατού Ξηράς. Ως προς τη θητεία των ΔΕΑ και των Έφεδρων Ανθυπολοχαγών του Στρατού Ξηράς, αυτή αυξάνεται σε 17 μήνες αντί για 14 που ίσχυε πριν.
Μειωμένη θητεία για όσους υπηρετούν στα σύνορα
Σύμφωνα με τις νέες διατάξεις, 9-μηνη θητεία δικαιούνται όσοι μετά το πέρας της εκπαίδευσής τους εκπληρώσουν την υπόλοιπη στρατεύσιμη στρατιωτική τους υποχρέωση, εξ ολοκλήρου (αποκλειομένων των αποσπάσεων) [1] σε Μονάδες του Στρατού Ξηράς, του Πολεμικού Ναυτικού και της Πολεμικής Αεροπορίας, που εδρεύουν ή αναπτύσσονται για επιχειρησιακούς λόγους στις περιοχές:
- Περιφέρειας Βορείου Αιγαίου
- Περιφερειακών Ενοτήτων Έβρου
- Καλύμνου
- Καρπάθου
- Ηρωικής Νήσου Κάσου
- Κω
- Ρόδου
- Κύπρο
[1] Με τροποποίηση που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ τεύχος Β 5855/06.10.2023, απολύονται με τη συμπλήρωση χρόνου πραγματικής στρατεύσιμης στρατιωτικής υποχρέωσης εννέα (9) μηνών και όσοι για την κάλυψη επιτακτικών υπηρεσιακών αναγκών μετατίθενται και εκπληρώνουν το υπόλοιπο της θητείας τους σε Μονάδες ή πολεμικά πλοία του πρώτου εδαφίου, εφόσον εκπληρώσουν θητεία τουλάχιστον πέντε (5) μηνών σε αυτά» (και όχι το σύνολο της θητείας τους).
Επιπλέον, η ίδια διάρκεια για την στρατιωτική θητεία των 9 μηνών προβλέπεται, εφόσον εκπληρώσουν τη στρατεύσιμη στρατιωτική τους υποχρέωση εξ ολοκλήρου σε Μονάδες Ειδικών Δυνάμεων ή σε Μονάδες - Ανεξάρτητες Υπομονάδες που υπάγονται σε Σχηματισμούς των Ειδικών Δυνάμεων με την ειδικότητα του Καταδρομέα ή Πεζοναύτη.
Για να μην δημιουργηθούν παρερμηνείες, στην Κοινή Υπουργική Απόφαση ορίζεται ότι θητεία διάρκειας εννέα μηνών θα υπηρετούν οι ναύτες που θα τοποθετηθούν για όλη τη διάρκεια της στρατιωτικής τους υπηρεσίας στα εξής πολεμικά πλοία:
- Πλοία Συγκροτήματος Αρχηγείου Στόλου: Φρεγάτες (Φ/Γ), Ταχέα Περιπολικά Κατευθυνόμενων Βλημάτων (ΤΠΚ), Κανονιοφόροι (Κ/Φ), Περιπολικά Πλοία (ΠΠ), Πλοία Γενικής Υποστηρίξεως (ΠΓΥ), Υποβρύχια (Υ/Β), Αρματαγωγά (Α/Γ)
- Πλοία Ταχείας Μεταφοράς (ΠΤΜ), Ναρκοθηρευτικά (Ν/ Πλοία Αλιείας Τορπιλών (ΠΑΤ), Αποβατικά (Α/Β)
- Πλοία Συγκροτήματος Διοίκησης Διοικητικής Μέριμνας: Πετρελαιοφόρα (ΠΦ), Υδροφόρες (Υ/Φ), Φραγμοθέτιδα (Φ/Θ)
- Πλοία Μεταφοράς Προσωπικού (ΠΜΠ), Αποβατικά (Α/Β), Ρυμουλκά (Ρ/Κ)
- Πλοία Υπηρεσίας Φάρων: Πλοία Φάρων (ΠΦΑ)
- Πλοία Υδρογραφικής Υπηρεσίας: Υδρογραφικά (Υ/Γ), Υδρογραφικά - Ωκεανογραφικά (Υ/Γ-Ω/Κ)
Όσον αφορά τον χρόνο στρατεύσιμης στρατιωτικής υποχρέωσης των εφέδρων αξιωματικών, σύμφωνα με την απόφαση οι Δόκιμοι Έφεδροι Αξιωματικοί - Έφεδροι Ανθυπολοχαγοί του Στρατού Ξηράς, οι Επίκουροι Σημαιοφόροι του Πολεμικού Ναυτικού και οι Δόκιμοι Έφεδροι Αξιωματικοί - Έφεδροι Ανθυποσμηναγοί της Πολεμικής Αεροπορίας απολύονται οριστικά από τις τάξεις των Ενόπλων Δυνάμεων, μετά τη συμπλήρωση 14 μηνών, εφόσον εκπληρώσουν τις παραπάνω προϋποθέσεις (όμοια με τους απλούς στρατεύσιμους).
Όσοι οπλίτες και πρότακτοι οπλίτες υπόχρεοι πλήρους ή μειωμένης στρατεύσιμης στρατιωτικής υποχρέωσης εννεάμηνης διάρκειας και Έφεδροι Αξιωματικοί (Δόκιμοι Έφεδροι Αξιωματικοί-Έφεδροι Ανθυπολοχαγοί του Στρατού Ξηράς), υπηρετούσαν ήδη στις τάξεις των Ενόπλων Δυνάμεων κατά την ημερομηνία έναρξης ισχύος της παρούσας απόφασης, απολύθηκαν οριστικά μετά τη συμπλήρωση του χρόνου πραγματικής στρατιωτικής υπηρεσίας, όπως καθορίστηκε με τις προϊσχύσασες διατάξεις.
Αλλαγές στη διάρκεια θητείας
Παρά τις διαδοχικές μειώσεις της θητείας σε σχέση με το παρελθόν (18 μήνες για τους κληρωτούς και 23 μήνες για τους Δόκιμους), η διάρκειά της κρίνεται ακόμη αρκετά μεγάλη, ενώ ταυτόχρονα δημιουργείται σημαντικό κοινωνικό πρόβλημα με τους ανυπότακτους και τους αντιρρησίες συνείδησης που υπολογίζονται σε περίπου 35.000 άτομα. Σύμφωνα με έρευνα 8 στους 10 Έλληνες θα επιθυμούν την μείωση της θητείας, παρόλο που αναγνωρίζουν τον σημαντικό ρόλο των ισχυρών Ενόπλων Δυνάμεων για την χώρα.
Ο μηνιαίος μισθός των στρατεύσιμων είναι ελάχιστος και εξαρτάται από την οικογενειακή κατάστασή τους και άλλα κοινωνικά κριτήρια (ορφανοί, έγγαμοι, γονείς, τέκνα πολυτέκνων, τέκνα μακροχρόνια ανέργων, τέκνα γονέων που κατοικούν σε προβληματική περιοχή κλπ), δεν είναι ασφαλισμένοι (δεν λαμβάνουν δηλαδή συνταξιοδοτικές εισφορές) και δεν έχουν ασφάλιση υγείας.
| Κλάδος | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2009 | 2021 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Στρατός Ξηράς | 18 | 16 | 14 | 12 | 12 | 9 | 9/12 |
| Πολεμικό Ναυτικό | 20 | 18 | 16 | 14 | 12 | 12 | 12 |
| Πολεμική Αεροπορία | 21 | 19 | 17 | 15 | 12 | 12 | 12 |
Οι Δόκιμοι Έφεδροι Αξιωματικοί υπηρετούν 5 μήνες επιπλέον.
Ο αριθμός των στρατευσίμων που υπηρετούν στις ένοπλες δυνάμεις ανάλογα με την διάρκεια της θητείας φαίνεται στον παρακάτω πίνακα.
| Στρατός Ξηράς | Πολεμικό Ναυτικό | Πολεμική Αεροπορία | |
|---|---|---|---|
| Διάρκεια θητείας | 9/12 | 12 | 12 |
| Στρατεύσιμοι | 41.000 | 4.850 | 3.326 |
Η θητεία στην Ευρώπη
Οι περισσότερες χώρες στην υπόλοιπη Ευρώπη, έχουν προχωρήσει στη δημιουργία επαγγελματικού στρατού μεγέθους αναλόγου των αναγκών τους. Έτσι, 9 συνολικά χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν καταργήσει την στράτευση, ή προχωρούν προς την κατάργησή της. Η κατάσταση και στις υπόλοιπες χώρες είναι σαφώς καλύτερη, αφού η υποχρεωτική θητεία είναι πολύ χαμηλότερη από ότι στην Ελλάδα. Η εξέλιξη αυτή υποχρεώνει και τη χώρα μας να προβεί σε παρόμοιες ενέργειες, αφού τίθεται πλέον πιεστικά θέμα ισότητας των Ευρωπαίων πολιτών, αλλά και ισότητας των 2 φύλων στην Ελλάδα.
Στο internet υπάρχουν αρκετά site που μάχονται για την κατάργηση της θητείας. Οι κινήσεις τους περιλαμβάνουν την ενημέρωση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το πρόβλημα και δεν αποκλείεται στο μέλλον η καταδίκη της Ελλάδας για το θέμα αυτό. Τα νομικά επιχειρήματα είναι πολύ ισχυρά και τελικά οδήγησαν στην σταδιακή μείωση της θητείας για το σύνολο των κλάδων των Ενόπλων Δυνάμεων.
Μείωση στρατιωτικής θητείας
Η υπόσχεση για την μείωση της στρατιωτικής θητείας πρωτοεμφανίστηκε το 1999 και ίσως ακόμη νωρίτερα, οδηγώντας σε έξαρση των αναβολών στράτευσης. Την προεκλογική εξαγγελία της τότε κυβέρνησης είχε υπογραμμίσει πολλές φορές ο ΥΕΘΑ κ. Τσοχατζόπουλος, αλλά και ο ΥΦΕΘΑ κ. Αποστολάκης, αφήνοντας ελάχιστα περιθώρια υπαναχώρησης. Η ψήφιση του νομοσχεδίου για τους επαγγελματίες οπλίτες το 2001 αποτέλεσε το πρώτο σημαντικό και απολύτως απαραίτητο βήμα για την μείωση της θητείας, έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερα το πρόβλημα επάνδρωσης των μονάδων εξαιτίας της μεγάλης μείωσης του προσωπικού.
Τα σχέδια της κυβέρνησης σε συνεργασία με τα γενικά επιτελεία των ενόπλων δυνάμεων προέβλεπαν την μείωση κατά 2 μήνες της θητείας κατά έτος από το 2001 έως το 2003, καταλήγοντας σε 12-μηνη θητεία για το σύνολο των στρατευσίμων. Τον Ιούνιο του 2009 αποφασίστηκε η περαιτέρω μείωση της διάρκειας θητείας στους 9 μήνες για το στρατό ξηράς, με ανάλογη μείωση για όσους κληρωτούς ανήκουν σε ειδικές κατηγορίες που δικαιούνται μειωμένη θητεία.
Το 2021, μετά από ένα θερμό 12-μηνο με την Τουρκία που εκδηλώθηκε με σειρά θερμών επεισοδίων και προκλήσεων, η πολιτική ηγεσία προχώρησε στην 3-μηνη αύξηση της διάρκειας σε 12 μήνες θητείας. Παρόλα αυτά, η δυνατότητα υπηρέτησης σε ακριτικές περιοχές δίνει διέξοδο στους στρατεύσιμους που δεν επιθυμούν να υπηρετήσουν ένα χρόνο, καθώς προσφέρει 3-μηνη μείωση της διάρκειας.
Απόδοση στρατολογικών κλάσεων
Με τις διαδοχικές μειώσεις στη διάρκεια της θητείας και το έντονο δημογραφικό πρόβλημα που αντιμετωπίζει η χώρα, η απόδοση των στρατολογικών κλάσεων μειώνεται με ταχείς ρυθμούς καθιστώντας ολοένα αναποτελεσματικότερη την τεράστια επένδυση της Ελλάδας στην εθνική άμυνά της.
| Γέννηση | Κλάση | Αριθμός |
|---|---|---|
| 1978 | 1999 | 89208 |
| 1979 | 2000 | 87463 |
| 1980 | 2001 | 86385 |
| 1981 | 2002 | 82209 |
| 1982 | 2003 | 78641 |
| 1983 | 2004 | 74127 |
| 1984 | 2005 | 70640 |
| 1985 | 2006 | 65366 |
| 1986 | 2007 | 63087 |
| 1987 | 2008 | 60026 |
| 1988 | 2009 | 59769 |
| 1989 | 2010 | 57578 |
| 1990 | 2011 | 56702 |
| 1991 | 2012 | 57490 |
| 1992 | 2013 | 57759 |
| 1993 | 2014 | 52546 |
| 1994 | 2015 | 53788 |
| 1995 | 2016 | 52409 |
| 1996 | 2017 | 51079 |
| 1997 | 2018 | 50833 |
| 1998 | 2019 | 53626 |
| 1999 | 2020 | 54406 |
| 2000 | 2021 | 50719 |
