Ελληνικά F-16 Viper

Τα μαχητικά F-16 ήταν αλλά και συνεχίζουν να είναι ο κορμός της πολεμικής αεροπορίας, με 155 μονάδες σε υπηρεσία σήμερα. Τα πλέον σύγχρονα είναι αυτά τα οποία αγοράστηκαν το 2005 (F-16C Block 52+ Adv), τα οποία φέρουν ραντάρ τύπου APG-68v9 και σύστημα ζεύξης δεδομένων τύπου Link 16.

Σύμφωνα με την διακρατική συμφωνία που υπογράφηκε το 2018 για το ελληνικό πρόγραμμα εκσυγχρονισμού Viper η ελληνική πλευρά θα καταβάλλει (χωρίς τους τόκους) 1.528.115.956 δισεκατομμύρια δολάρια ή, με την τότε ισοτιμία (1 ευρώ, 1,24 δολάρια), 1.232.351,577 δισεκατομμύρια ευρώ για την αναβάθμιση 84 F-16C/D Block 52+ και Block 52+ Advanced (83 πλέον λόγω ατυχήματος), με ανάδοχο την κατασκευάστρια εταιρεία Lockheed Martin. Η συμφωνία διαμορφώθηκε έτσι, ώστε να μην επιβαρυνθεί η δημοσιονομική πορεία και οι δεσμεύσεις της χώρας, ενώ η χρηματοροή πληρωμής δεν είναι σταθερή, αλλά εξαρτάται από το παραδοτέο έργο. Από αυτό το ποσό των 1,528 δισεκατομμυρίων δολαρίων, τα 980 περίπου εκατομμύρια θα αποδοθούν στην κατασκευάστρια LM, που έχει τη συνολική ευθύνη του προγράμματος και τα υπόλοιπα θα κατευθυνθούν στο ταμείο της Αεροπορίας των ΗΠΑ (USAF), που λειτουργεί ως εκπρόσωπος της ελληνικής πλευράς και έχει την συνολική ευθύνη του προγράμματος.

Κύρια σημεία του προγράμματος

Το βασικότερο σημείο εκσυγχρονισμού είναι το ραντάρ τύπου AESA AN/APG-83 Scalable Agile Beam Radar (SABR). To τελευταίο μοιράζεται την τεχνολογία του ραντάρ του F-35, κι έχει ήδη επιλεγεί από την Κορέα και την Ταϊβάν, ενώ πρόσφατα και η USAF το επέλεξε για τα F-16 της ANG και της AFR. Ειδικότερα στα χαρακτηριστικά του περιλαμβάνεται:

• ικανότητα ιχνηλάτησης πολλαπλών στόχων σε διαφορετικά ύψη και ταχύτητες
• ικανότητα δημιουργίας εικόνας υψηλής ανάλυσης SAR (Synthetic Aperture Radar) για κρούση παντός καιρού
• προηγμένες διαμορφώσεις αέρος επιφανείας
• ταυτόχρονη ικανότητα διαμορφώσεων αέρος – αέρος και αέρος εδάφους που προσφέρει αυξημένη επίγνωση τακτικής κατάστασης, επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα και υψηλότερη επιβιωσιμότητα

H νέα οθόνη CPD (Center Pedestal Display) αποτελεί το πλέον εξέχον χαρακτηριστικό του προγράμματος αναβάθμισης Viper και μεταμορφώνει το πιλοτήριο, ώστε να υποστηρίζει τις προηγμένες ικανότητες που παρέχουν τα συστήματα αποστολής του F-16V. Χάρη σε αυτήν, ο χειριστής του F-16V έχει στη διάθεση του προβολή εικόνας πολύ υψηλής ευκρίνειας, έγχρωμου βίντεο, και την νέα προηγμένη γεννήτρια παραγωγής συμβολογίας IPDG (Improved ProgrammableDisplay Generator).

Σύμφωνα με την κατασκευάστρια εταιρία η νέα διαμόρφωση με την υιοθέτηση οθόνης CPD, επιτρέπει την βέλτιστη παρουσίαση δεδομένων για την απεικόνιση τακτικής κατάστασης, που έχει ως συνέπεια την ανώτερη αντίληψη της διάταξης του πεδίου της μάχης και τελικά την αύξηση της επιβιωσημότητας του μαχητικού. Φυσικά, στο πλαίσιο της αναβάθμισης προβλέπεται η πλήρης ενσωμάτωση του Διακλαδικού Συστήματος Προβολικής Απεικόνισης επί Κάσκας JHMCS, καθώς και φωτισμός πιλοτηρίου πλήρως συμβατός με Διόπτρες Νυχτερινής Όρασης (NVG).

Βελτιωμένο πακέτο συστημάτων

Το πακέτο αναβάθμισης ηλεκτρονικό στο επίπεδο F-16V, περιλαμβάνει την αναβάθμιση του υπολογιστή αποστολής MMC, προερχόμενο από εμπορικά απάρτια (COTS), ψηφιακό υπολογιστή ελέγχου πτήσης DFLCC, όπως επίσης μια νέα αρτηρία δεδομένων υψηλής ταχύτητας (High speed Data Bus) που θα μεταφέρει αμφίδρομα δεδομένα από αισθητήρες και ζεύξη δεδομένων Link 16.

Σε ό,τι αφορά στην ικανότητα σκόπευσης, το F-16 Viper διαθέτει πρόβλεψη για πλήρη ενσωμάτωση του ατρακτηδίου σκόπευσης Sniper Advanced Targeting Pod με προηγμένες διαμορφώσεις FLIR, TV, IR, καταδείκτη λέιζερ και διαμόρφωση Laser Spot Tracer (εντοπισμός δέσμης από εναλλακτικό εναέριο ή επίγειο καταδείκτη), διαμόρφωση αναγνώρισης Recce και καταγραφής έγχρωμης εικόνας, ενώ υπάρχει η ικανότητα εντοπισμού χρονικά ευαίσθητων στόχων με χρήση Data Link και εγκλωβισμού εναέριων στόχων για οπτική ταυτοποίηση από μεγάλες αποστάσεις.

Στα προηγμένα συστήματα που ενσωματώνει η διαμόρφωση Viper περιλαμβάνονται το προηγμένο σύστημα ναυτιλίας LN-260 EGI, νέο σύστημα ταυτοποίησης APX-126 AIFF ικανότητας Mode 5, καθώς επίσης και σύστημα Auto GCAS που αποτρέπει την ελεγχόμενη συντριβή στο έδαφος, με αυτόματη εκτέλεση ελιγμού ανάκτησης σε ύψος ασφαλείας σε περίπτωση λάθος εκτίμησης ύψους ή απορποσανατολισμού του χειριστή.

Τέλος, το πρόγραμμα αναβάθμισης δίνει σε παλαιότερα F-16 την δυνατότητα μεταφοράς όλων των πιστοποιημένων βλημάτων αέρος αέρος και όπλων προσβολής στόχων εδάφους, κυρίως όμως των προηγμένων πυρομαχικών JDAM και βλημάτων Stand Off JSOW, μετατρέποντας το F-16V σε μια ικανότατη πλατφόρμα αναχαίτισης και κρούσης, με επιδόσεις που προσεγγίζουν σε αρκετά σημεία αυτές του F-35 Lightning II!

Το ζήτημα πιστοποίησης και απόκτησης προηγμένων οπλικών συστημάτων και ατρακτιδίων σκόπευσης σε ικανούς αριθμούς στο στόλο των F-16 είναι ένα πρόβλημα που ταλανίζει την ΠΑ εδώ και πολλά χρόνια. Ενδεικτικό είναι ότι ήδη από το 2009 που παραλάβαμε τα 30 μαχητικά F-16C/D Block 52+ Advanced (Peace Xenia IV), τόσο οι μικρές ποσότητες κατευθυνόμενων πυρομαχικών JDAM/JSOW, όσο και η περικοπή του σκέλους προμήθειας που αφορούσε 10 επιπλέον μαχητικά, αλλά και τα απαραίτητα ατρακτήδια σκόπευσης, προκάλεσαν σημαντικά κενά στην επιχειρησιακή αξιοποίηση τους.

Τροπολογία

Σύμφωνα με την συνοδευτική έκθεση που κατατέθηκε στην βουλή, η σύμβαση περιλαμβάνει συνολικά 12 προγράμματα ονομαστικής αξίας τουλάχιστον 230.000.000 ευρώ επ ωφελεία του Υπουργείου Εθνικης Αμυνας και της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας. Ειδικότερα τα προγράμματα αφορούν μεταξύ άλλων:

• Εγκατάσταση συλλογών αναβάθμισης αεροσκαφών από την Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία
• Κατασκευή επιπλέον υποσυγκροτημάτων αεροσκαφών από την ΕΑΒ
• Κατασκευή καλωδιώσεων αναβάθμισης αεροσκαφών
• Παροχή τεχνικής υποστήριξης κατά την αναβάθμιση αεροσκαφών
• Συναρμολόγηση και δοκιμές ηλεκτρονικών αεροσκαφών
• Δυνατότητα εργοστασιακής συντήρησης κινητήρων για την κάλυψη άμεσων επιχειρησιακών αναγκών των Ενόπλων Δυνάμεων
• Εγκαθίδρυση δυνατότητας ανάλυσης αστοχιών και διακρίβωση σύνθεσης υλικών για τις Ένοπλες Δυνάμεις
• Υποστήριξη ετοιμότητας επιχειρησιακών μονάδων με έργα υποδομών για τις Ένοπλες Δυνάμεις
• Δίκτυο-κεντρικές επιχειρήσεις για την εκμετάλλευση των επιχειρησιακών δυνατοτήτων των αναβαθμισμένων αεροσκαφών και άλλων μέσων για τις Ένοπλες Δυνάμεις
• Εγκαθίδρυση δυνατότητας εργοστασιακής συντήρησης με ανοδίωση στην ΕΑΒ
• Εγκαθίδρυση δυνατότητας εργοστασιακής συντήρησης υγρού αποχρωματισμού και χρώσης αεροσκαφών στην ΕΑΒ
• Αναβάθμιση εργοστασιακής συντήρησης ξηρού αποχρωματισμού και χρώσης αεροσκαφών στην ΕΑΒ.

Οι αναβαθμίσεις των F-16 πραγματοποιούνται στην ΕΑΒ υπό τη στενή τεχνική καθοδήγηση από τις ομάδες της Lockheed Martin. Το προσωπικό αποτελείται από μια κεντρική ομάδα περισσότερων των 21 έμπειρων υπαλλήλων, ενώ έχουν προσληφθεί και εκπαιδευτεί μέχρι στιγμής δεκάδες νέοι υπάλληλοι στη διάρκεια τεσσάρων διαφορετικών φάσεων.

Have Glass V

Κατά τη διάρκεια του προγράμματος αναβάθμισης, η Πολεμική Αεροπορία ενδιαφέρθηκε για την υιοθέτηση της βαφής Have Glass V σε αντικατάσταση της Have Glass II που εμφανίστηκε στα μέσα της δεκαετίας του 1980 και χρησιμοποιείται στα υπάρχοντα αεροσκάφη F-16. Πρόκετιαι για ειδική επίστρωση που απορροφά τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα και μειώνει την υπογραφή ραντάρ του αεροσκάφους, καθιστώντας πιο δύσκολο για τα εχθρικά συστήματα ραντάρ να το ανιχνεύσουν και να το παρακολουθήσουν. Οι βαφές αυτές, για να είναι αποδοτικές, χρειάζονται καλή συντήρηση και σχολαστικό καθαρισμό πριν από κάθε πτήση, ενώ το ίδιο ισχύει και για την επίστρωση αντιραντάρ των F-35.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η palai;oterh βαφή Have Glass I/II αφορά σε επιστρώσεις στην καλύπτρα και στην βαφή μεγάλου μέρους των επιφανειών του αεροπλάνου, εξασφαλίζοντας μείωση του RCS της τάξεως του 15% από 5 m² με τυπική βαφή σε περίπου 4,25 m². Η σύγχρονη βαφή Have Glass V είναι μονόχρωμη (σκούρο γκρι χρώμα με ματ φινίρισμα) και μειώνει το RCS σε μόλις 1,2 m², κάτι που μεταφράζεται σε σημαντικό τακτικό πλεονέκτημα καθώς μειώνει την ακτίνα αποκάλυψης του μαχητικού. Αξίζει να σημειωθεί ότι το RCS του F-15 είναι 25 m², των Rafale και F-18E/F Super Hornet ανέρχεται σε μόλις 1 m², ενώ το F-35, που χαρακτηρίζεται ως μαχητικό χαμηλής παρατηρησιμότητας, παρουσιάζει ίχνος διατομής ραντάρ περίπου 0,0015 m².

Με την υιοθέτηση της νέας βαφής, η Πολεμική Αεροπορία θα υπερείχε έναντι των τουρκικών F-16 εφοδιασμένων με ραντάρ AN/APG-68(V)9, όμως οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν αποδέσμευσαν την προηγμένη βαφή. Αντίθετα, τη βαφή αυτή χρησιμοποιούν: η USAF σε F-16C/D Block 50/52, η Βασιλική Νορβηγική Πολεμική Αεροπορία (RNoAF) σε F-16AM/BM, η Πολωνική Πολεμική Αεροπορία σε F-16C/D Block 52+, η RDAF (Royal Danish Air Force) σε F-16AM και η Republic of Korea Air Force (ROKAF) σε F-16C.

Πρόγραμμα παραλαβών

Το πρώτο προς αναβάθμιση F-16 εντάχθηκε στην ΕΑΒ τον Φεβρουάριο του 2020 και ήταν έτοιμο για δοκιμαστικές πτήσεις στις αρχές του 2021. Το αεροσκάφος στη συνέχεια πέταξε στις ΗΠΑ για περισσότερες πτητικές και επί εδάφους δοκιμές, που πραγματοποιήθηκαν τον Φεβρουάριο του 2021. Το Μάρτιο και Απρίλιο του 2021 εντάχθηκαν και άλλα αεροσκάφη, τα οποία ολοκλήρωσαν τις πτητικές δοκιμές αυτό το καλοκαίρι. Οι παραδόσεις στην ΕΑΒ συνεχίζονται, όπου οι 12 θέσεις στο υπόστεγο είναι κατειλημμένες με αεροσκάφη και εργασίες αναβάθμισης.

Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα παραλαβών, το 2022 προβλεπόταν η παράδοση των πρώτων 6 έως 8 αναβαθμισμένων F-16, 14 το 2023, 16 το 2024, 16 το 2025, 18 το 2026 και 11 το 2027, ώστε έως το 2027-28 το πρόγραμμα να έχει ολοκληρωθεί.

Έως τον Απρίλιο 2024, ο συνολικός αριθμός των αναβαθμισμένων μαχητικών που έχουν παραδοθεί ανέρχεται σε 18, έναντι των προβλεπόμεων 26+.

Γ.Ανδρουλάκης - 16 Ιανουαρίου 2019