ΤΟΜΑ Marder 1A3/A5

Τον Μάιο 2022, ο Γερμανός καγκελάριος O. Scholz ανακοίνωσε τη συμφωνία ανταλλαγής των ελληνικών ΒΜΡ-1 με ισάριθμα γερμανικά ΤΟΜΑ τύπου Marder. Λίγες μέρες αργότερα, η συμφωνία ανακοινώθηκε επίσημα και από το υπουργείο Εθνικής Αμύνης, στα πλαίσια της γενικευμένης πίεσης στις χώρες του ΝΑΤΟ για παροχή στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία. Η γερμανική πολιτική ηγεσία δεν ήθελε να ενισχύσει άμεσα την Ουκρανία με γερμανικά τεθωρακισμένα, όμως η ανταλλαγή τους με τα ρωσικής προέλευσης ΒΜΡ-1 επιτρέπει την άμεση αξιοποίησή τους από τον ουκρανικό στρατό.

Αξίζει να σημειωθεί, ότι στην ελληνική περίπτωση η Rheinmetall προόριζε ήδη το απόθεμα των περίπου 130 Marder που διατηρεί σε καλή κατάσταση ως αντισταθμιστικά ωφελήματα για την επιλογή του ΤΟΜΑ Lynx και την αναβάθμιση των 183 Leopard 2A4 που υπηρετούν στον ελληνικό στρατό. Σήμερα, στην Ελλάδα υπηρετούν περί τα 184 ΒΜΡ-1 (εκ των οποίων 44 έχουν τροποποιηθεί με την προσθήκη Α/Α πυροβόλου Zu-23-2), κάτι που σημαίνει ότι η ανταλλαγή τους με ισάριθμα Marder θα μπορούσε να προσφέρει 140 έως 184 γερμανικά ΤΟΜΑ που επαρκούν για τον εξοπλισμό τουλάχιστον τριών μηχανοκίνητων ταγμάτων. Κατά τη διάρκεια της Συνόδου των ομολόγων του στο ΝΑΤΟ (12-13 Οκτωβρίου 2022), ο Υπουργός Εθνικής Αμύνης ανάφερε ότι σε πρώτη φάση θα γίνει ανταλλαγή 40 συνολικά οχημάτων BMP-1 με ισάριθμα Marder-1A3.

Δεν είναι η πρώτη φορά που τα γερμανικά Marder επιχειρείται να έρθουν στην Ελλάδα, καθώς το 2007 προσφέρθηκαν 320 Marder-1A3 και απόθεμα πυρομαχικών συνολικού κόστους 210.000.000 ευρώ. Η πρόταση αυτή απορρίφθηκε το 2008, αφού η στρατιωτική ηγεσία προσανατολιζόταν στην προμήθεια 415 ρωσικών BMP-3 σε ένα πρόγραμμα συνολικού κόστους 1.800.000.000 ευρώ. Η δεύτερη πρόταση έγινε στις αρχές του 2010 και αφορούσε στην προμήθεια 422 Marder-1A3 με κόστος 276.000.000 ευρώ, αλλά η οικονομική κρίση που είχε ξεσπάσει στο μεταξύ έκανε αδύνατη την εξασφάλιση των αναγκαίων κονδυλίων. Η τρίτη και τελευταία πρόταση έγινε το 2015 και αφορούσε στην προμήθεια 100 Marder-1A3 με κόστος 50.000 ευρώ ανά όχημα, αλλά και πάλι δεν υπήρξε ανταπόκριση για τους ίδιους λόγους.

ΤΕΧΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Πλήρωμα	3 + 6
Μήκος / Πλάτος / Ύψος	6,9 μ / 3,6 μ / 3 μ
Βάρος (μάχης)	33.500 κιλά
Μέγιστη ταχύτητα	65 χλμ./ώρα
Εμβέλεια	500 χλμ
Πλευρική κλίση	30%
Κάθετη κλίση	60%
Διάβαση κάθετου εμποδίου	1 μ
Διάβαση χαρακώματος	2,5 μ
Διάβαση υδάτινου εμποδίου	1,5 μ
Κινητήρας	MB 833 Ea-500 της MTU, 591 ίπποι
Οπλισμός	πυροβόλο 20 χιλ. τύπου Rheinmetall Rh-202, συζυγές πυρολυβόλο MG3, σύστημα καπνογόνων 2 x 3 Bercher

Εκδόσεις Marder 1A3 και A5

Το ΤΟΜΑ Marder αποτέλεσε τη ραχοκοκαλιά του γερμανικού μηχανοκίνητου πεζικού κατά τη δεκαετία του 1970, και 382 οχήματα συνεχίζουν να υπηρετούν έως σήμερα (2022), μεταξύ των οποίων και 100 αναβαθμισμένα Marder 1A5. Συνολικά, παράχθηκαν 2.136 Marder και σχεδόν όλα αναβαθμίστηκαν στο πρότυπο Marder 1Α3 από το 1988 και ως τα τέλη της δεκαετίας του '90. Οι αλλαγές που υιοθετήθηκαν αύξησαν το συνολικό βάρος μάχης των οχημάτων στους 33,5 τόνους, καθώς η θωράκιση τους, τόσο στον πύργο όσο και στο όχημα, αυξήθηκε κατά 1.600 κιλά! Η νέα θωράκιση προστατεύει τα οχήματα από θραύσματα πυροβολικού και από τα πλήγματα φυσιγγίων έως 30 χιλιοστών, ενώ ανασχεδιάστηκε το σύστημα τροφοδοσίας του κύριου πυροβόλου και ο πύργος μάχης.

Η αναβάθμιση των γερμανικών Marder στην έκδοση 1A5 έγινε το 2003 - 2004. Στα οχήματα εγκαταστάθηκε ενισχυμένο δάπεδο για αυξημένη προστασία από νάρκες, εσωτερικό προστατευτικό πλέγμα (Spall Liners), ενώ τα καθίσματα σταθεροποιήθηκαν στην οροφή και όχι στο δάπεδο των οχημάτων. Επίσης, εγκαταστάθηκε σύστημα GPS, νέα φρένα, νέες πλευρικές προστατευτικές ποδιές για τους τροχούς, ευρύτερες ερπύστριες 500 χιλιοστών και αυξήθηκαν οι εξωτερικοί αποθηκευτικοί χώροι. Οι τροποποιήσεις αυτές αύξησαν το βάρος του οχήματος στους 37,4 τόνους.

Παρά το αυξημένο βάρος του, το Marder κινείται αξιοπρεπώς και μπορεί να ακολουθήσει τα άρματα μάχης στο πεδίο της μάχης. Στα θετικά του οχήματος έιναι ότι τόσο ο κινητήρας, όσο και το σύστημα μετάδοσης αλλά και η ανάρτηση παρουσιάζει πολλά κοινά στοιχεία με εκείνα του Leopard 1, βελτιώνοντας την υποστήριξη του οχήματος και διευκολύνοντας την εξοικείωση του τεχνικού προσωπικού.

Το Δεκέμβριο του 2019, ανακοινώθηκε η παράταση της επιχειρησιακή χρήσης των Marder 1A5 και 1A5A1 και η αναβάθμιση τους. Συγκεκριμένα τοποθετήθηκε νέο συγκρότημα ισχύος με κινητήρα 768 ίππων της Liebherr τύπου D 956, νέο κιβώτιο μετάδοσης της Renk AG τύπου HSWL 194B και νέες ακραίες μεταδόσεις. Το παλιό θερμικό περισκόπιο του πυροβολητή αντικαταστάθηκε με νέο 3ης γενιάς τύπου Saphir 2.6 Mk της Rheinmetall Electronics. Η δε αντικατάσταση των θερμικών περισκοπίων εφαρμόστηκε τελικά σε 244 οχήματα!

Το Μάρτιο του 2021, με νέο συμβόλαιο ύψους 88 εκ, ευρώ, αποκτήθηκε η δυνατότητα βολής αντιαρματικών βλημάτων MELLS (αντί των MILAN). To MELLS βασίζεται στο Ισραηλινό SPIKE και έχει βεληνεκές 3 ή 4 χλμ (Spike LR, Long Range). Το συνολικό μεικτό βάρος του αναβαθμισμένου Marder 1A5A1 ανέρχεται σε 38,5 τόνους και η κλάση του οχήματος έχει ανέλθει στους 42 τόνους.

Οπλισμός Marder

Το Marder διαθέτει πυροβόλο 20 χιλ. τύπου Rheinmetall Rh-202, συζυγές πολυβόλο MG3 και εκτοξευτή αντιαρματικών πυραύλων Milan (4 πύραυλοι). Δυστυχώς, το πυροβόλο Rh202 δεν είναι σταθεροποιημένο και επομένως η ακρίβεια των βολών εξαρτάται από την ικανότητα του πυροβολητή και μειώνεται δραματικά όταν το όχημα βρίσκεται σε κίνηση. Παρόλα αυτά, παραμένει επαρκές για αποστολές γενικής υποστήριξης πεζικού και διαπερνά εύκολα στα 1.000 μέτρα την εμπρόσθια θωράκιση του τουρκικού ΤΟΜΑ AIFV.

Παράλληλα, οι Milan δίνουν δυνατότητα άμυνας κατά αρματικών απειλών και προσβολής οχυρώσεων. Η συμφωνία ανταλλαγής BMP-1 με Marder δεν περιλαμβάνει τη παραχώρηση αντιαρματικών εκτοξευτών MILAN, ωστόσο κάθε μηχανοκίνητο τάγμα διαθέτει 6 εκτοξευτές MILAN που φέρονται επί απλών (μη θωρακισμένων) οχημάτων Mercedes 240 GD και μπορούν εύκολα να προσαρμοστούν επί των νέων ΤΟΜΑ. Έτσι κάθε μηχανοκίνητος λόχος θα μπορεί να διαθέτει 2 εκτοξευτές MILAN επί Marder, εξοικονομώντας προσωπικό και οχήματα. Για να χρησιμοποιηθεί ο εκτοξευτής, πρέπει ο αρχηγός να ανοίξει τη θυρίδα και χρησιμοποιήσει το σκοπευτικό του MILAN. Το Marder διαθέτει χώρο αποθήκευσης 4 αντιαρματικών βλημάτων καθώς και θέση μεταφοράς της θερμικής διόπτρας MIRA για χρήση κατά τη διάρκεια της νύκτας.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η διαπίστωση ότι στα ελληνικά οχήματα εγκαταστάθηκαν θερμικά σκοπευτικά πυροβολητή 3ης γενεάς και όχι τα παρωχημένα WBG-X της Zeiss-Eltro Optronic, που φέρονται στην έκδοση 1Α3. Τα σκοπευτικά Saphir 2.6 MK εξασφαλίζουν αυξημένη απόσταση παρατηρήσεως, εντοπισμού και αναγνωρίσεως στόχων, προσφέροντας ανώτερη απόδοση ακόμη και από το κορυφαίο άρμα μάχης Leopard 2 HEL με την θερμική κάμερα OPHELIOS.

Σύγκριση με το τουρκικό AIFV

Στο θέατρο της Θράκης, το Marder θα αντιπαρατεθεί με το τουρκικό ΤΟΜΑ AIFV. Το AIFV είναι κατασκευασμένο από κράμα αλουμινίου, παρέχει προστασία στο εμπρόσθιο τόξο από διατρητικά βλήματα (AP) 14,5 mm και στα πλάγια από διατρητικές βολίδες 7,62 mm. Τέλος, το σκάφος προστατεύει από θραύσματα βλημάτων 155 mm, αλλά δεν διαθέτει προστασία οροφής. Στο τομέα της φονικότητας (lethality), το σημαντικότερο πλεονέκτημα των Marder 1A3 είναι ότι ο πυροβολητής διαθέτει θερμικό περισκόπιο τρίτης γενιάς, τελευταίας τεχνολογίας, τύπου Saphir 2,6 Mk. Αυτό πρακτικά σημαίνει βελτιωμένη απόδοση εντοπισμού, αναγνώρισης και ταυτοποίησης στόχων της τάξης του 30% περίπου, σε σύγκριση με τα τουρκικά ΤΟΜΑ.

Το βάρος μάχης του τουρκικού ΤΟΜΑ ανέρχεται σε 13,7 τόνους και η ισχύς του κινητήρα σε 300 ίππους, με θεωρητική αναλογία ισχύος – βάρους 21,8 ίππων ανά τόνο έναντι 17,9 ίππων ανά τόνο του Marder. Επομένως, το Τουρκικό ΤΟΜΑ υπερτερεί σε ευκινησία, όμως το Marder διέρχεται τάφρο εύρους 2,5 μέτρων, ξεπερνά κάθετο εμπόδιο 1μ και διέρχεται μέσα από υδάτινο κώλυμα βάθους 2μ, ενώ το τουρκικό ΤΟΜΑ διέρχεται τάφρο εύρους 1,83μ, κάθετο εμπόδιο 0,74μ και πλέει μέσα σε υδάτινο κώλυμα με ταχύτητα 6,3 χλμ/ώρα.

Παραλαβή των Marder 1A3

Στις 17 Οκτωβρίου 2022, το ΓΕΣ ανακοίνωσε την άφιξη των πρώτων 6 Marder 1A3, που προωθήθηκαν σε Μονάδες του Δ' Σώματος Στρατού μετά την ολοκλήρωση των εργασιών ένταξής τους στις Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις. Πριν την παράδοσή τους, τα οχήματα πέρασαν από τη βιομηχανική μονάδα και κέντρο δοκιμών της Rheinmetall για εργασίες πλήρους συντηρήσεως, που περιέλαβαν την αντικατάσταση κάθε φθαρμένου απαρτίου, ώστε να αποδωθούν πλήρως λειτουργικά. Το κόστος των εργασιών καλύφθηκε από την γερμανική κυβέρνηση και τα Marder έλαβαν μονόχρωμη, πράσινης αποχρώσεως βαφή από χρώμα νέας τεχνολογίας, με ιδιότητες υποβαθμίσεως της υπέρυθρης υπογραφής (anti-IR) του οχήματος. Εάν η βαφή αυτή δε αντικατασταθεί με την τυποποιημένη ελληνική απόχρωση, τότε τα Marder 1A3 θα είναι μαζί με τα Leopard 2 HEL και PzH 2000GR, τα μόνα κύρια οπλικά συστήματα σε υπηρεσία με τον Ελληνικό Στρατό βαμμένα με χρώματα anti-IR ιδιοτήτων.

Λαμβάνοντας υπ’ όψιν παλαιότερες αναφορές της γερμανικής Rheinmetall, που προσδιόριζαν το τίμημα παραχωρήσεως 98 Marder 1A3 στην Ουκρανία σε 153.000.000 ευρώ, υπολογίζεται ότι η αξία των πρώτων 40 οχημάτων ανέρχεται σε περίπου 60.000.000 ευρώ.

Η προμήθεια, μέσω ανταλλαγής, των 40 Marder δεν αποτελεί πάρα κλάσμα των εγχώριων αναγκών, καθώς μόνο στην ηπειρωτική χώρα διατίθενται τέσσερις τεθωρακισμένες ταξιαρχίες (XXI, XXIII, XXIV και XXV) και οκτώ μηχανοκίνητες ταξιαρχίες πεζικού (33, 34, ΤΔ21ΣΠ, 3, 30, 50, 31, 7). Δηλαδή, μόνο στην ηπειρωτική χώρα απαιτούνται κατ΄ ελάχιστον 12 έως 20 μηχανοκίνητα τάγματα πεζικού με ΤΟΜΑ (ένα ανά τεθωρακισμένη ταξιαρχία και ένα έως δύο ανά μηχανοκίνητη ταξιαρχία), δηλαδή 491 έως 820 ΤΟΜΑ. Εάν, δε, συνυπολογιστεί η νησιωτική χώρα ο αριθμός αυξάνει ακόμη περισσότερο.

3 Ιουνίου 2022