Κατευθυνόμενα αντιαρματικά όπλα

Το αντιαρματικό σύστημα TOW (Tube-launched. Optically tracked, Wire-guided missile) εισήλθε σε υπηρεσία με τον αμερικανικά στρατό το 1970 και αποτελείται από έναν εκτοξευτή και μία από τις πέντε συνολικά εκδόσεις του βλήματος ΤOW.

Το TOW είναι ένα φορητό, βαρύ αντιαρματικό οπλικό σύστημα φερόμενο είτε από μία ομάδα οπλιτών, είτε από όχημα ή ελικόπτερο. Το όνομά του προέρχεται από την περιγραφή του (Tube-launched optically traked Wire guided) που σημαίνει από σωλήνα εκτοξευόμενο οπτικά εγκλωβιζόμενο και καθοδηγούμενο με σύρμα αντιαρματικό βλήμα. Οι εργασίες σχεδίασης του συστήματος ξεκίνησαν το 1962, ενώ οι πρώτες βολές έγιναν το 1968 και το όπλο τελικά εντάχθηκε σε υπηρεσία με τον αμερικανικό στρατό το 1970. O σκοπός της σχεδίασης του ήταν να αντικαταστήσει το ευρέως χρησιμοποιούμενο μέχρι τότε ΠΑΟ των 106mm M40.

Για τη καθοδήγηση του βλήματος χρησιμοποιείται σύστημα SACLOS (semi-active command to line οf sight). Μετά την εκτόξευση ο χειριστής πρέπει απλώς να διατηρεί το σταυρόνημα επί του στόχου, ενώ οι εντολές μεταφέρονται στο βλήμα μέσω σύρματος. Ένας σημαντικότατος παράγοντας που συντέλεσε στη μεγάλη εμπορική του επιτυχία είναι ότι η εκπαίδευση του χειριστή (σε αντίθεση με προηγούμενους τύπους που είχαν αναπτυχθεί μέχρι τότε) είναι πολύ απλούστερη και με τη χρησιμοποίηση εξομειωτή βολής δίνεται η δυνατότητα για εκπαιδευτικές βολές κάτω από πολύ ρεαλιστικές συνθήκες. Άλλο ένα σημαντικό προτέρημα του TOW είναι ότι ο ίδιος πύραυλος μπορεί να εκτοξευθεί είτε από το έδαφος είτε από το όχημα είτε από ελικόπτερο, κάτι που απλοποιεί βεβαίως την τεχνική υποστήριξη του.

Το σύστημα αποτελείται από έξι κύριες μονάδες: τρίποδας, γέφυρα (μονάδα περιστροφής ανύψωσης), σωλήνας εκτόξευσης, σκοπευτικό, μονάδα καθοδήγησης και συστοιχία μπαταριών (τοποθετείται στη μονάδα καθοδήγησης). Το οπτικό σκοπευτικό χρησιμοποιείται για τον εντοπισμό του στόχου και την ανίχνευση του υπέρυθρου σήματος που εκπέμπει στο πίσω μέρος ο πύραυλος κατά την πτήση. H βασική έκδοση του πυραύλου TOW (Basic TOW) χαρακτηρίζεται σαν BGM 71A. Αποτελείται από το μηχανισμό εκτόξευσης, τον κινητήρα της κυρίως πτήσης, τέσσερις επιφάνειες ελέγχου στο πίσω μέρος, την υπέρυθρη πηγή (IR), δύο διανομείς σύρματος, τρεις μπαταρίες, γυροσκόπιο, μηχανισμό ασφαλείας και πυροδότησης και προσχηματισμένη πολεμική κεφαλή κοίλου γεμίσματος (HEAT).

O εκτοξευτής TOW 2 είναι μια τροποποιημένη έκδοση του πρωτότυπου εκτοξευτή με βελτιώσεις που επιτρέπουν την καθοδήγηση του πυραύλου μέσα από καπνό, σκόνη, κ.λπ. Έχει τη δυνατότητα να εκτοξεύει όλους τους υπάρχοντες τύπους πυραύλων TOW, αλλά και αυτούς που πρόκειται να αναπτυχθούν στο μέλλον. Ο ΕΣ έχει σχεδόν ολοκληρώσει τον εκσυγχρονισμό όλων των εκτοξευτών TOW στην TOW 2, ενώ προμηθεύτηκε και ένα μεγάλο αριθμό πυραύλων της έκδοσης TOW 2A. Το μεγάλο βεληνεκές του όπλου (3.650 μέτρα) και η μεγάλη διατρητική ικανότητα των νέων βλημάτων (1.000 χιλ. ομοιογενούς χάλυβα) το καθιστούν ισοδύναμο ή ανώτερο από πλευράς μαχητικής ισχύος από ένα άρμα μάχης δεύτερης γενιάς.

Ένας από τους ισχυρότερους φορείς του όπλου είναι το M-901A2 ITV. Το ITV φέρεται επί οχήματος της οικογένειας M-113 με διπλό εκτοξευτή που επιτρέπει την προσβολή του στόχου με το πλήρωμα υπό προστασία θώρακα. Το συγκρότημα του εκτοξευτή ανυψώνεται υδραυλικά και είναι πλήρως χειριζόμενο από το εσωτερικό του οχήματος. Ο στρατός ξηράς διαθέτει σήμερα 364 M-901A2 ITV, 24 εκ των οποίων εισήλθαν σε υπηρεσία στα μέσα της δεκαετίας του 1980. Μία δεκαετία αργότερα, η Ελλάδα εκμεταλλεύτηκε τη διαθεσιμότητα προς παραχώρηση συστημάτων ITV από τα αμερικανικά αποθέματα και ενέταξε μεγάλους αριθμούς απ' αυτά στις τάξεις του στρατού.

Το βασικό πρόβλημα σήμερα είναι η παλαιότητα του υφιστάμενου αποθέματος, που καθιστά μεγάλο μέρος των διατιθέμενων πυραύλων μη λειτουργικό ή αναξιόπιστο απέναντι σε βαριά θωρακισμένα οχήματα. Για παράδειγμα, οι πύραυλοι TOW αποκτήθηκαν τη δεκαετία του 1970 και ενώ απαιτούν επαναπιστοποίηση κάθε 20 χρόνια ενώ οι τελευταίες παραγγελίες έγιναν το 1996 και 1998 για πυραύλους TOW 2A. Βρίσκονται σε επιχειρησιακή κατάσταση σήμερα;

Στις 8 Οκτωβρίου 2019, εγκρίθηκε το υποπρόγραμμα προμήθειας περίπου 150 συστημάτων ΤΟW 2B Aero RF (BGM-71F-3-RF), συνολικού κόστους 15.000.000 ευρώ, όμως στις 5 Απριλίου 2024 υπογράφηκε σύμβαση για μόλις 135 πυραύλους κόστους 7.600.000 ευρώ.

Με βεληνεκές που φτάνει πλέον στα 4.500 μέτρα, o νέος πύραυλος καθοδηγείται ασύρματα χρησιμοποιώντας κρυπτογραφημένη συχνότητα, ωστε να αποφευχθούν τυχόν παρεμβολές. Παράλληλα, οι αναβαθμισμένοι πύραυλοι μπορούν να χρησιμοποιηθούν με ακρίβεια έναντι πλωτών στόχων, όπως αποβατικά σκάφη, ενισχύοντας την άμυνα των νησιών του ανατολικού Αιγαίου. Τέλος, ο TOW 2Β Aero RF διαθέτει διπλή κεφαλή, η οποία πολλαπλασιάζει τη διατρητική δυνατότητα έναντι στόχων με πολύ ισχυρή θωράκιση, ενώ το γεγονός ότι πρόκειται για πύραυλο fly over-shoot down αποτελεί ένα ακόμη πλεονέκτημα, καθώς αποφεύγει τα σημεία των στόχων με αυξημένη θωράκιση.

Αντιαρματικά KORNET

To Kornet-E είναι ένα αντιαρματικό σύστημα μεγάλου βεληνεκούς κατευθυνόμενων βλημάτων, διαμετρήματος 152mm. Η Ελλάδα ολοκλήρωσε το 2002 την παραλαβή 98 συστημάτων, για τη μεταφορά των οποίων διατέθηκαν προσωρινά οχήματα τύπου Mercedes 290 GD (3/4 τον), αλλά αντικαταστάθηκαν από τα M998 HMMWV Hummer. Συνολικά έχουν παραληφθεί 196 εκτοξευτές.

Η τεχνολογία που χρησιμοποιεί το Kornet προσδιορίζεται με τον όρο SACLOS Laser και αποτελεί το πλέον εξελιγμένο αλλά και βαρή αντιαρματικό όπλο. Το μέγιστο βεληνεκές του φτάνει τα 5.500 μέτρα την ημέρα και τα 3.500 μέτρα τη νύκτα. Το βάρος του εκτοξευτή ανέρχεται σε 26 κιλά (37 μαζί με το σύστημα Θερμικής Απεικόνισης και 66 μαζί με το βάρος του βλήματος). Η διατρητική του επίδοση ανέρχεται σε 1.200 χιλ. ομοιογενούς χάλυβα και συνεπώς επιτυγχάνει τη διάτρηση κάθε γνωστού θώρακα, καθώς φέρει θερμοβαρική κεφαλή υψηλής εκρηκτικότητας. Υπενθυμίζεται ότι το ισοδύναμο της προστασίας που παρέχουν τα πλέον καλά προστατευμένα άρματα τρίτης γενιάς έναντι αντιαρματικών βλημάτων κοίλου γεμίσματος κυμαίνεται από 900 έως και 1.200 χιλ. χάλυβα. Αξίζει να σημειωθεί ότι τα κατεστραμμένα αμερικανικά M-1 Abraams στο Ιράκ οφείλονται εξολοκλήρου στα Kornet, μικρό αριθμό εκ των οποίων κατάφερε να προμηθευτεί ο ιρακινός στρατός.

Επίλογος

Από τα προαναφερθέντα συμπεραίνεται ότι στο μελλοντικό πεδίο της μάχης τα αντιαρματικά όπλα θα εξακολουθήσουν να έχουν σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της απειλής που προέρχεται από τα άρματα, τα ΤΟΜΑ και τους θωρακισμένούς γενικά στόχους. Ο ελληνικός στρατός, κινούμενος προς αυτή την κατεύθυνση, αφενός μεν εκσυγχρονίζει τα υφιστάμενα ανταρματικά μέσα του και αφετέρου προβαίνει στην προμήθεια νέων, σύγχρονων και πλέον αξιόπιστων Α-Τ οπλικών συστημάτων, σύμφωνα με τα εγκεκριμένα εξοπλιστικά προγράμματα.

Η μοναδική ίσως έλλειψη που μπορούμε επισημάνουμε σήμερα, είναι σε αντιαρματικά όπλα 3ης γενιάς, που προσβάλλουν το στόχο από πάνω (ΤΟΡ ΑΤΤΑCΚ) όπου η θωράκιση είναι κατά κανόνα ασθενέστερη. Παράλληλα, η κατεύθυνση του βλήματος γίνεται κατά τρόπο αυτόματο (fire and forget) είτε μέσω ενισχυμένης δέσμης μικροκυμάτων ή οπτικών ινών, είτε μέσω radar. Στην περίπτωση αυτή, ο χρόνος έκθεσης του χειριστή είναι ελάχιστος, ενώ συγχρόνως περιορίζεται δραστικά η διάρκεια εμπλοκής και αυξάνεται ο ρυθμός βολής, αφού η εμπλοκή του επόμενου στόχου μπορεί να αρχίσει αμέσως μετά την εκτόξευση του προηγούμενου βλήματος.

Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα JAVELIN και PREDATOR (ΗΠΑ), ΝΤ GILL και SPIKE (Ισραήλ) κλπ. Το σύστημα Jaνelin είναι φορητό, διαθέτει αυτόνομη καθοδήγηση και αναμένεται να αντικαταστήσει το αντιαρματικά σύστημα Dragon στον αμερικανικά στρατό αλλά και στο Σώμα των Πεζοναυτών. Έχει βεληνεκές περίπου 2.500 μέτρων, υπερ-διπλάσια δηλαδή σε σχέση με τον προκάτοχό του, ενώ διαθέτει και δυνατότητα αντιμετώπισης ελικοπτέρων και χερσαίων θέσεων μάχης. Το σύστημα είναι εφοδιασμένο με διόπτρα απεικόνισης υπερύθρων (night νisiοn sight/NVS) και ένα κατευθυνόμενο βλήμα fire and forget. H διπλή πολεμική κεφαλή προσβολής οροφής (top attack) μπορεί να κατανικήσει όλα το γνωστά συστήματα θωράκισης (600+ χιλ. ομοιογενούς χάλυβα).

ΓΕΣ - Αύγουστος 2002