Παλιές Αμερικανικές βάσεις στην Ελλάδα

Οι Αμερικανικές κυβερνήσεις έως και το ξέσπασμα του Μεγάλου Πολέμου παρέμεναν ουσιαστικά απομονωμένες στην ήπειρό τους, μη επιθυμώντας να εμπλακούν στις ευρωπαϊκές υποθέσεις. Ωστόσο, τα εμπορικά και οικονομικά συμφέροντα, ο ανταγωνισμός για τις αποικίες μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων και η ραγδαία αναπτυσσόμενη πολυπλοκότητα των διεθνών σχέσεων υποχρέωσαν τελικά τις ΗΠΑ να στρέψουν το βλέμμα τους στα ευρωπαϊκά τεκταινόμενα.

Με τη Συμφωνία της Γιάλτας οι τρεις ηγέτες των νικητών Φράνκλιν Ρούζβελτ, Ουίνστον Τσόρτσιλ και Ιωσήφ Στάλιν καθόρισαν τις σφαίρες επιρροής τους στην απελευθερωμένη από τη ναζιστική κατοχή Ευρώπη. Οι ΗΠΑ συνέπλευσαν με τη Μεγάλη Βρετανία στο ζήτημα της Ελλάδας, που συμφωνήθηκε ότι θα ταχθεί με το πλευρό της Δύσης. Τα χρόνια που ακολούθησαν ο αμερικανικός παράγων έκανε πολύ αισθητή την παρουσία του στην Ελλάδα με αποτέλεσμα την ίδρυση και κατόπιν απενεργοποίηση μεγάλου αριθμού στρατιωτικών βάσεων στο ελληνικό έδαφος.

Βάση Ηλεκτρονικής Κατασκοπίας στη Λευκάδα

Η Βάση Ηλεκτρονικής Κατασκοπίας στη Λευκάδα ήταν στραμμένη κυρίως προς την ανατολή, και πιο συγκεκριμένα βόρειοανατολικά στις χώρες του τότε ανατολικού μπλοκ (Αλβανία, Ρουμανία, Γιουγκοσλαβία και Τσεχοσλοβακία). Στη Λευκάδα στο οροπέδιο του Αγίου Δονάτου, στη θέση Αμμόκαμπος, κοντά στα παλιά ορυχεία άμμου, άρχισε να χτίζεται το 1962 και να λειτουργεί το 1965 η νέα αμερικανική βάση κατασκοπείας. Διέθετε 4 κεραίες αναμετάδοσης ραδιοκυμάτων, καθώς επίσης και τελευταίας τεχνολογίας εξοπλισμό και δικό της σταθμό ηλεκτροδότησης με 4 γεννήτριες.

Το συγκρότημα διέθετε εκτός από τους κοιτώνες, πλήρως εξοπλισμένα μαγειρεία, χώρους εστίασης και χώρους ψυχαγωγίας, μέχρι και γυμναστήριο. Το προσωπικό απαρτιζόταν από 10-15 Έλληνες, ενώ ο αριθμός των Αμερικανών αξιωματικών έφτανε τους 30. Η βάση εγκαταλείφθηκε με το τέλος του Ψυχρού Πολέμου και την πτώση του Ανατολικού μπλοκ. Το ΝΑΤΟ παραχώρησε το στρατόπεδο στην Ελληνική Αεροπορία, ενώ αργότερα πέρασε στη δικαιοδοσία του Δήμου Καρυάς.

Στρατιωτική βάση στον Ασπρόπυργο

Η στρατιωτική βάση στον Ασπρόπυργο είχε έκταση 100 στρεμμάτων και βρισκόταν σε απόσταση 20 χιλιομέτρων από την οικιστική ζώνη του Ασπρόπυργου. Χτίστηκε μετά το τέλος του εμφυλίου πολέμου και σταμάτησε τη λειτουργία της μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου. Παρά την κοντινή της απόσταση από την Αεροπορική Βάση της Ελευσίνας δεν εκτελούσε χρέη φύλαξης και ελέγχου του αεροδιαδρόμου. Η βάση του Ασπροπύργου λειτουργούσε ως κέντρο επικοινωνιών, με αυτόνομες γεννήτριες, σκοπιές και περίπολα. Διέθετε τοίχους από ενισχυμένο μπετόν, παράθυρα triplex και θωρακισμένες πόρτες με βάρος που άγγιζαν τον έναν τόνο. Μικρά «αυλάκια» διαπερνούν όλο το μήκος του συγκροτήματος και εξυπηρετούσαν την καλωδίωση του εξοπλισμού της. Τέλος, τα τολλ λειτουργούσαν πιθανότατα ως αποθήκες υλικών.

Με την μεταφορά των αμερικανικών δραστηριοτήτων στη βάση της Σούδας στην Κρήτη, η βάση του Ασπροπύργου, όπως και άλλες στην Ν. Μάκρη και το Ελληνικό, εγκαταλείφθηκαν. Ρακοσυλλέκτες «έγδυσαν» τα κτίρια από κάθε ίχνος καλωδίωσης ή μετάλλου, ενώ σήμερα ακόμη και τα φρεάτια έχουν ξηλωθεί. Το 2004, εν όψει των Ολυμπιακών Αγώνων, υπήρχαν σκέψεις να αναδιαμορφωθούν ορισμένα κτίσματα και να στεγάσουν αναξιοπαθούντες και τοξικομανείς της πρωτεύουσας. Το 2009 κατατέθηκε η πρόταση να γίνει κέντρο κράτησης παράνομων μεταναστών, ενώ ο Δήμος Ασπροπύργου αντιπρότεινε άλλες χρήσεις, όπως σκοπευτήριο, πάρκο και αθλητικό κέντρο. Τελικά προκρίθηκε το σχέδιο μετεγκατάστασης των φυλακών Κορυδαλλού.

Τον Σεπτέμβριο του 2020, η γενική γραμματέας Σωφρονιστικής Πολιτικής ανακοίνωσε ότι σύντομα θα ανατιναχθούν τα κτίρια της πρώην ΝΑΤΟϊκής βάσης και στη θέση τους θα ανεγερθούν οι νέες φυλακές που θα διαθέτουν 12 πτέρυγες, επτά δικαστικές αίθουσες, κλινικές, σχολικά συγκροτήματα, πτέρυγα «ευάλωτων ομάδων», αλλά και επιχειρησιακό κέντρο με πλήρη εποπτεία όλων των χώρων με κάμερες τελευταίας τεχνολογίας. Προβλέπεται επίσης η κατασκευή προαυλίων έκτασης 1.000 τ.μ. με χώρους πρασίνου, μικρή υπαίθρια αθλητική εγκατάσταση, γυμναστήριο, βιβλιοθήκη, εργαστήρια, μέχρι και ναοί. Η χωρητικότητα των νέων φυλακών θα είναι 2000 κρατούμενοι και η κατασκευή τους αποβλέπει στην εκτόνωση της ήδη ασφυκτικής κατάστασης που επικρατεί στον Κορυδαλλό.

Σταθμός Γουρνών στο Ηράκλειο

Ο Σταθμός Γουρνών Ηρακλείου (Electronic Surveillance Station) ήταν ο μεγαλύτερος και σπουδαιότερος σταθμός στη Μεσόγειο, εφοδιασμένος με συσκευές ηλεκτρονικών αντιμέτρων. Εκεί γινόταν αξιολόγηση, επεξεργασία και ανάλυση των δεδομένων – πληροφοριών, που κατέφθαναν από τους περιφερειακούς σταθμούς Ελλάδας – Τουρκίας και τα αεροσκάφη ηλεκτρονικής παρακολούθησης. Επανδρωνόταν από προσωπικό υψηλής ειδίκευσης (CIA και NSA) και διαβίβαζε τα μηνύματα σε Langley και Maryland. Κύρια αποστολή του η παρακολούθηση των ηλεκτρονικών σημάτων – εκπομπών από τη Μέση Ανατολή, την Αφρική και τη ρωσική αρμάδα.

Η βάση εκτεινόταν σε παραθαλάσσια έκταση 345.567 τ.μ. που βρίσκεται 13 χλμ. από το αεροδρόμιο «Νίκος Καζαντζάκης» και 16 χλμ. από την πόλη του Ηρακλείου. Τον Φεβρουάριο 2021 ξεκίνησε διεθνής πλειοδοτικός διαγωνισμός για την αξιοποίηση του ακινήτου, από το Ταμείο Αξιοποίησης Ιδιωτικής Περιουσίας του Δημοσίου ΑΕ (ΤΑΙΠΕΔ). Για το ακίνητο επίκειται η έγκριση ΕΣΧΑΔΑ που θα προβλέπει τις γενικές χρήσεις γης «Θεματικά Πάρκα – Εμπορικά Κέντρα – Αναψυχή» και «Τουρισμός – Αναψυχή».

Αεροπορική Βάση Ελληνικού

Η Αεροπορική Βάση Ελληνικού 7206 (RABC) αποτελούσε το ανώτατο επιτελείο – αρχηγείο των αεροπορικών ενεργειών, κέντρο διοικητικής μέριμνας, σχεδιασμού, συντονισμού και επιχειρησιακής υποστήριξης των αμερικανικών δυνάμεων. Η αποστολή του περιελάμβανε την εξυπηρέτηση των κατασκοπευτικών αεροσκαφών (RC–135, EP–3C ELINT), τη συλλογή πληροφοριών προερχόμενων από χώρες του ανατολικού block και της Μέσης Ανατολής, την προστασία των μελών των αμερικανικών οικογενειών και αποστολών, και τέλος την εποπτεία όλων των εγκαταστάσεων και των βάσεων. Εδώ υπαγόταν η μυστική έδρα της Διοίκησης τακτικών πυρηνικών όπλων.

Στρατιωτική βάση Νέας Μάκρης

Η βάση της Νέας Μάκρης, που απείχε περί τα 8,5 χιλιόμετρα από την κορυφή της Πεντέλης, ήταν μία μεγάλη βάση τηλεπικοινωνιών του αμερικανικού Πολεμικού Ναυτικού (NAVCOMMSTA), υπόγεια κατά το μεγαλύτερο μέρος της υπό την ονομασία Naval Communication Station Greece at Nea Makri. Η κατασκευή της ξεκίνησε το 1953, ενώ ανέστειλε οριστικά τη λειτουργία της τον Αύγουστο του 1990. Ο σταθμός αυτός είχε άμεση επαφή με το απόσπασμα του Κάτω Σουλίου και συντόνιζε τις ενέργειες – επιχειρήσεις του VI Στόλου στη Μεσόγειο.

Στρατιωτική βάση Κάτω Σουλίου

Στρατιωτική βάση Κάτω Σουλίου απείχε 5 - 6 χιλιόμετρα από τη Νέα Μάκρη και συνδεόταν με τον VI Στόλο και με τερματικούς σταθμούς της Μεσογείου, ελέγχοντας τις ναυτικές κινήσεις και ήταν υπεύθυνη για την επεξεργασία σχεδίων αεράμυνας. Άρχισε να λειτουργεί το 1989 και η υψηλότερη κεραία του κέντρου είχε ύψος 250 μέτρων.

Αεροσταθμός Ηρακλείου Κρήτης

Ο Αεροσταθμός Ηρακλείου Κρήτης λειτουργούσε υποστηρικτικά ως βάση εξόρμησης των ιπτάμενων τάνκερ KC-135A, τα οποία εφοδίαζαν με καύσιμα τα αναγνωριστικά αεροσκάφη της Συμμαχίας. Στον αεροσταθμό υπήρχε έδρα της SAC (Strategic Airlift Capability).

Άλλες εγκαταστάσεις

• Βάση Ελευσίνας (588): Διοικητικό κέντρο εκσυγχρονισμένου τακτικού πυρηνικού εξοπλισμού
• Ραδιοφωνικοί Σταθμοί (Νέστος, Καβάλα, Ρόδος)
• Βάσεις Ηλεκτρονικής Κατασκοπίας (Μέσα Μάνης, Σκύρος)
• Ναυτικές Βάσεις (Πειραιάς, Βόλος, Παλαιοκαστρίτσα, Καλαμάτα, Κύθηρα, Σύρος)
• Βάσεις Πυρηνικών Πυραύλων (Αργυρούπολη, Γιαννιτσά, Κατσιμίδι, Άραξος)
• Βάσεις Τηλεπικοινωνιών (Πατέρας, Λευκάδα, Χορτιάτης, Βίτσι, Πήλιο, Πάρνηθα, Ίσμαρος)